مبینا قراباغی در دل کوه‌های مازندران، جایی که طبیعت چهره‌ای افسونگر به خود گرفته، چشمه باداب سورت خودنمایی می‌کند. در وصف این چشمه‌ها همین بس که چشمه‌های پلکانی، با آب‌های شور و ترش و انعکاس طلایی و سرخ خود، یکی از عجایب طبیعی ایران به‌شمار می‌روند. اما این چشمه‌های اسرارآمیز چگونه شکل گرفته‌اند؟ چرا آب آن‌ها چنین رنگ و خاصیتی دارد؟ اساسا بهترین زمان برای دیدن این شگفتی کِی آغاز شده و به پایان می‌رسد؟ جهت آشنایی با چشمه‌های باداب سورت و رسیدن به پاسخ پرسش‌های بالا در ادامه با ما همراه شوید.
معرفی چشمه های باداب سورت
چشمه‌های باداب سورت از خاص ترین جاهای دیدنی مازندران است. این چشمه یکی از شگفتی‌های طبیعی ایران، در استان مازندران و در ارتفاع ۱,۸۴۱ متری از سطح دریا واقع شده‌اند. این چشمه‌ها در نزدیکی روستای اروست، در بخش چهاردانگه شهرستان ساری قرار دارند. این پدیده طبیعی شامل چندین چشمه با ویژگی‌های متفاوت است که آب‌های آن‌ها از لحاظ رنگ، بو، مزه و حجم با یکدیگر تفاوت دارند. رنگ‌های متنوع (زرد، قرمز و نارنجی)، بو، طعم، حجم آب و پلکانی بودن این چشمه‌ها به‌دلیل رسوبات معدنی، به‌ویژه اکسید آهن، به وجود آمده‌اند.
لازم به ذکر است که چشمه‌هایی شبیه به باداب سورت در پاموکاله ترکیه وجود دارد. ایوان‌های مطبق سفید و صورتی در نیوزیلند، باگنی سان فلیپو در ایتالیا، بایشوایتای در چین، منطقه سنگ زرد در آمریکا و هیرو ال آگورا در مکزیک نیز شباهت غیرقابل‌انکاری به این چشمه‌ها دارند. در سال ۱۳۸۷ شمسی، چشمه‌های باداب سورت پس از کوه دماوند به‌عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدند. افزون بر این، باداب سورت پس از پاموک‌کاله ترکیه، به‌عنوان دومین چشمه آب شور جهان شناخته می‌شود و قرار بر این بوده تا به‌عنوان یک ژئوپارک به ثبت جهانی برسد و با چشمه‌های پاموکاله ترکیه خواهرخوانده شود.
چشمه‌های باداب سورت کجاست؟
چشمه‌های باداب سورت در استان مازندران، جنوب شهرستان ساری، بخش چهاردانگه، دهستان پشت‌کوه، در روستایی با همین نام و در نزدیکی روستای اروست و مالخواست قرار دارند. این چشمه‌ها در ارتفاع ۱,۸۴۱ متری از سطح دریا واقع شده‌اند و از شمال به ارتفاعات پوشیده از جنگل‌های سوزنی‌برگ، از شرق به ارتفاعات با پوشش گیاهی بوته‌ای، از جنوب به دره‌های پایین‌دست و از غرب به روستای اروست محدود می‌شوند.
آدرس چشمه‌های باداب سورت: استان مازندران، جنوب شهرستان ساری، بخش چهاردانگه، دهستان پشت کوه، روستای سورت، حدفاصل روستاهای اروست و مالخواست
مسیر دسترسی به چشمه‌های باداب سورت
برای دسترسی به چشمه‌های باداب سورت، آن هم از مبدا شهر تهران، دو مسیر اصلی وجود دارد:
مسیر اول (از طریق سمنان): تهران ← سمنان ← مهدیشهر ← شهمیرزاد ← فولادمحله ← سه‌راه تلمادره ← روستای اروست. در واقع شما در طول این مسیر از استان سمنان عبور کرده و پس از طی مسافتی چند به روستای اروست می‌رسد.
مسیر دوم (از طریق مازندران): تهران ← ساری ← کیاسر ← سه‌راه تلمادره ← روستای اروست. پر واضح است که با انتخاب این مسیر از استان مازندران عبور کرده تا به روستای اروست می‌رسد.
گفتنی است که در هر دو مسیر، جاده‌ها تا روستای اروست آسفالت هستند. پس از ورود به روستای اروست، جاده خاکی به طول حدود ۸ کیلومتر تا چشمه‌های باداب سورت ادامه دارد. پیمایش این بخش از مسیر ممکن است برای خودروهای سواری عادی چالش‌برانگیز باشد و استفاده از خودروهای آفرود توصیه می‌شود.
در هر دو مسیر پس از آنکه به تلمادره رسیدید، یک جایگاه سوخت و از پس آن پاسگاه پلیس تلمادره را مشاهده خواهید کرد؛ دقیقا جاده روبروی این پاسگاه به‌سمت اروست منتهی می‌شود. در ادامه این مسیر از روستاهای پسرت، کوات و قلعه سر عبور خواهید کرد تا در نهایت به سه‌راهی اروست-مالخواست-باداب سورت برسید که به سه خط معروف شده است.
بسیاری از افراد پس از رسیدن به این سه‌راهی، مسیر اشتباه را انتخاب می‌کنند. مسیر سمت چپ (جاده آسفالته) پس از 2 کیلومتر به روستای اروست منتهی می‌شود و مسیر آسفالته سمت راست نیز به روستای مالخواست راه دارد؛ اما مسیر مستقیم که خاکی است و اتفاقا در حریم روستای اروست هم قرار دارد به‌سمت چشمه‌ها راه دارد. توجه داشته باشید که در طول مسیر از جاده اصلی تا رسیدن به چشمه‌ها، تابلوهای راهنمایی کمی وجود دارد؛ بنابراین، استفاده از نقشه‌های دیجیتال یا GPS برای یافتن مسیر صحیح مفید خواهد بود.
علت نامگذاری باداب سورت
نام «باداب سورت» همانطور که پر واضح است، ترکیبی از دو واژه است: «باداب» و «سورت». «باداب» در زبان فارسی به‌معنای آب گازدار است و این در حالی است که «سورت» در زبان محلی به‌معنای شدت و تندی آمده است. برخی از افراد محلی معتقدند که دلیل نامگذاری «باداب سورت» این است که وقتی در قسمت عمیق آب شور شیرجه می‌زنید، گوش شما سوت می‌کشد و این به‌دلیل وجود حباب‌های گاز موجود در آب است. همچنین، «سورت» نام محله‌ای در روستای اروست است که در این نامگذاری تاثیر بسزایی داشته است. ضمن اینکه گفته می‌شود مردم این ناحیه در گذشته بر فراز چشمه سورت به عبادت خداوند مشغول می‌شدند.
ویژگی‌های چشمه‌های باداب سورت
در ارتفاعات مازندران، طبیعت همچون هنرمندی چیره‌دست، شاهکاری بی‌بدیل چون چشمه‌های باداب سورت را آفریده است. پلکان‌های رنگین کمانی که از ترکیب املاح معدنی و جریان آب‌های رسوبی طی سال‌های طولانی ساخته شده‌اند، همچون پله‌هایی به سوی تاریخ زمین‌شناسی، شکوه این چشمه‌ها را دوچندان می‌کنند. در این میان، چشمه شور با عمق اسرارآمیزش، به «برمودای اروست» شهرت دارد و چشمه ترش، با آب شفابخش خود، داستانی شنیدنی دیگری از شگفتی‌های طبیعت را در فلات ایران روایت می‌کند. برخی، باداب سورت را «اکسیر حیات» می‌دانند، درحالی‌که «سیاه تیل» و «گودال زمان» نیز هر یک، گوشه‌ای از این شگفتی طبیعی را تشکیل می‌دهند.
پلکان رنگین کمانی باداب سورت
این تراس‌های پلکانی حاصل هزاران سال رسوب‌گذاری آب و ترکیب املاح معدنی هستند. هر پله به‌دلیل ترکیبات معدنی متفاوت، رنگ‌های متنوعی از قرمز، نارنجی، زرد تا سفید را به خود گرفته است. این رنگ‌ها ناشی از وجود املاحی مانند آهن، مس، گوگرد و آهک در آب چشمه‌ها هستند. برای مثال، رسوبات آهن رنگ قرمز، مس رنگ سبز، گوگرد رنگ زرد و آهک و نمک رنگ سفید را ایجاد می‌کنند و از این طریق می‌توان آن‌ها را متمایز کرد.
تشکیل این پلکان‌های طبیعی حاصل فرآیندی بسیار کند و زمان‌بر است؛ به‌طوری‌که برای ایجاد هر سانتی‌متر از این حوضچه‌ها، بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال زمان نیاز است. این حوضچه‌ها در اندازه‌های مختلف و با عمق‌های متفاوت، آب‌های زلال و شفاف، حاوی املاح معدنی رنگارنگی را در خود جای داده‌اند که بازتاب نور خورشید بر سطح آن‌ها، طیف رنگی خیره‌کننده‌ای را پدید می‌آورد.
برای گردشگرانی که به‌دنبال تجربه‌ای متفاوت و مشاهده یکی از شگفتی‌های طبیعی ایران هستند، بازدید از پلکان رنگین‌کمانی باداب سورت توصیه می‌شود. این منطقه ضمن آنکه به‌خاطر زیبایی بصری مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار گرفته است، به‌دلیل خواص درمانی آب‌های معدنی چشمه‌هایش نیز زبانزد همگان است؛ بااین‌حال، به‌دلیل حساسیت و شکنندگی این سازه‌های طبیعی، حفاظت و مراقبت از آن‌ها برای نسل‌های آینده ضروری است.
چشمه شور و برمودای اروست
در مجموعه چشمه‌های باداب سورت، یکی از چشمه‌هایی که بیش از سایر چشمه‌ها شناخته شده است، نام «چشمه شور» نام دارد. این چشمه دارای استخری با قطر تقریبی ۱۵ متر و عمق قابل توجهی است که آب آن به‌دلیل شوری بالا، حتی در زمستان یخ نمیزند. در کف این استخر، حفره‌ای عمیق به نام «برمودای اروست» وجود دارد که عمق آن توسط محلی‌ها تا ۹۸ متر تخمین زده می‌شود و در زبان محلی به آن «بن‌ندار» یا بی‌پایان می‌گویند. آب این چشمه به‌دلیل دارا بودن املاح معدنی و نمک فراوان، برای درمان دردهای کمر و پا، بیماری‌های پوستی، روماتیسم و میگرن مفید است.
با توجه به ویژگی‌های مذکور، بسیاری از گردشگران برای بهره‌مندی از خواص درمانی این آب، در استخر چشمه شنا می‌کنند. نکته جالب توجه این است که به‌دلیل شوری بالای آب، هیچ جانداری در این استخر زیست نمی‌کند و در زمستان هم یخ نمیزند. همچنین، رسوبات سیاه‌رنگی در اطراف استخر مشاهده می‌شود که به خواص درمانی آن افزوده است.
چشمه ترش یا باداب ترش
در مجموعه چشمه‌های باداب سورت، چشمه‌ای با آب ترش‌مزه و رنگ‌های قرمز و نارنجی وجود دارد که به «چشمه تُرش» یا «باداب تُرش» معروف است. این چشمه در بالادست پلکان‌های رنگین قرار گرفته و آب آن به‌دلیل وجود املاح معدنی، به‌ویژه اکسید آهن، دارای طعم ترش و رنگ متمایل به قرمز و نارنجی است. رسوبات آهن در اطراف دهانه چشمه به‌وضوح قابل مشاهده‌اند. آب این چشمه به‌صورت دائمی جریان دارد و به‌دلیل ترکیبات معدنی خاص خود، علاوه‌بر زیبایی بصری، دارای خواص درمانی نیز می‌باشد. همانند چشمه شور و برمودای اروست، برخی از بازدیدکنندگان از آب این چشمه نیز برای تسکین دردهای عضلانی و مفصلی استفاده می‌کنند.
اکسیر حیات باداب سورت
اکسیر حیات یکی از چشمه‌های منحصربه‌فرد در مجموعه چشمه‌های باداب سورت است که خود شامل چندین چشمه با ویژگی‌های متفاوت است. یکی از این چشمه‌ها دارای آبی بسیار شور است که دریاچه‌ای کوچک را تشکیل می‌دهد و به‌دلیل شوری زیاد، حتی در زمستان یخ نمیزند. در مجاورت این چشمه، چشمه‌های کوچک‌تری قرار دارند که به اکسیر حیات معروف‌اند. آب این چشمه‌ها به رنگ نارنجی و با مزه‌ای ترش است که به‌صورت دائمی و نشتی، همانند نوشابه‌های گازدار، از دل زمین بی‌وقفه می‌جوشند. اطراف دهانه این چشمه‌ها با رسوبات اکسید آهن پوشیده شده است.
آب چشمه‌های اکسیر حیات به‌دلیل دارا بودن املاح معدنی متفاوت و ترکیبات خاص، دارای خواص درمانی متعددی است. گویا بومیان منطقه از گذشته‌های دور از این آب بیش از سایر چشمه‌ها، برای درمان بیماری‌های پوستی، روماتیسم و دردهای مفصلی استفاده می‌کرده‌اند؛ چنانچه نوشیدن آب ترش‌مزه این چشمه‌ها برای بهبود مشکلات گوارشی توصیه شده است. بازدیدکنندگان باید به حفظ محیط‌زیست و اکوسیستم حساس این منطقه توجه ویژه‌ای داشته باشند و از آلوده کردن محیط و آسیب رساندن به ساختار طبیعی چشمه‌ها اکیدا خودداری کنند.
سیاه تیل چشمه باداب سورت
سیاه تیل یکی دیگر از بخش‌های جذاب و شگفت‌انگیز در مجموعه چشمه‌های باداب سورت است و به‌دلیل وجود ماده‌ای سیاه‌رنگ که در کنار چشمه‌های رنگارنگ قرار دارد، به سیاه تیل یا «گِل سیاه» معروف شده است. این ماده برای لجن‌درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از گذشته‌های دور، بومیان منطقه از خواص درمانی آن بهره‌مند می‌شده‌اند. برای تماشای این جاذبه دیدنی، می‌توانید از جاده ساری به کیاسر استفاده کرده و سپس به روستای اروست حرکت کنید. سیاه تیل به‌عنوان یکی از جاذبه‌های طبیعی باداب سورت، تجربه‌ای متفاوت از لجن‌درمانی را برای گردشگران فراهم می‌کند. با توجه به خواص درمانی این لجن، بسیاری از بازدیدکنندگان با توجه به تجربه دیگران از آن برای بهبود مشکلات پوستی و مفصلی استفاده می‌کنند.
گودال زمان باداب سورت
در ارتفاعات شمالی چشمه‌های باداب سورت، حوضچه‌ای با دیواره‌های سنگی قرار دارد که به «گودال زمان» معروف شده است. این حوضچه که صدها سال است که متاسفانه خشک شده، بااین‌حال به‌دلیل نبود جریان آب، ساختاری متفاوت از سایر چشمه‌ها دارد. در مرکز این حوضچه، چاهی وجود دارد که گازهای متصاعد از آن برای جانداران مضر است؛ به‌طوری‌که بارها اجساد پرندگان و حیوانات کوچک در اطراف آن مشاهده شده است. برخی از بومیان منطقه بر این باورند که در گذشته، شاه عباس صفوی در این حوضچه شنا می‌کرده است. اگرچه بازدید از گودال زمان می‌تواند تجربه‌ای متفاوت برای گردشگران داشته باشد، اما به‌دلیل خطرات احتمالی ناشی از گازهای متصاعد شده، توصیه می‌شود تا با احتیاط لازم و راهنمایی افراد محلی از این منطقه دیدن کنید.
بهترین زمان بازدید از چشمه‌های باداب سورت
بسیاری از افرادی که تجربه سفر به روستای اروست و بازدید از چشمه‌های باداب سورت را در فصل بهار داشته‌اند، این فصل به‌ویژه اردیبهشت‌ماه را به‌عنوان بهترین زمان برای بازدید از چشمه‌های باداب سورت توصیه کرده‌اند. در این بازه زمانی چشمه‌ها پرآب‌تر بوده و طبیعت اطراف با سرسبزی و طراوت خاصی همراه است. همچنین، در این ماه‌ها، انعکاس نور خورشید در آب چشمه‌ها، مناظری متفاوت و خیره‌کننده‌ای را پدید می‌آورد. این در حالی است که در فصل تابستان، با کاهش میزان آب چشمه‌ها و افزایش دمای هوا، ممکن است بازدید از این منطقه و چشمه‌هایش کمی چالش‌برانگیزتر باشد.
این چشمه‌ها با رسیدن پاییز و زمستان، اگرچه با کاهش دما و احتمال بارش همراه هستند، اما تغییر رنگ طبیعت و آرامش محیط می‌تواند تجربه‌ای متفاوت برای عده‌ای از گردشگران فراهم کند. با این وجود، به‌دلیل شرایط جوی و سختی مسیر در این فصول، توصیه می‌شود پیش از سفر، اطلاعات لازم اعم از شرایط جوی و جاده‌ای منطقه را کسب کرده و تجهیزات مناسب به‌همراه داشته باشید.
امکانات چشمه‌های باداب سورت
اگرچه چشمه‌های باداب سورت، واقع در استان مازندران، از جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فرد ایران به‌شمار می‌روند، بااین‌حال، امکانات رفاهی در این منطقه به‌دلیل دست‌نخورده بودن منطقه محدود است. برخی از مهم‌ترین امکانات رفاهی چشمه‌های باداب سورت به ترتیب زیر هستند:
پارکینگ: فضایی برای پارک خودروها در نزدیکی چشمه‌ها فراهم شده است که البته ظرفیت محدودی دارد.
سرویس بهداشتی: یک سرویس بهداشتی در نزدیکی پارکینگ و در پایین مسیر منتهی به چشمه‌ها قرار دارد. هرچند که برخی از بازدیدکنندگان گزارش داده‌اند که این سرویس‌ها ممکن است فاقد آب و مایع دستشویی باشند؛ بنابراین، توصیه می‌شود لوازم بهداشتی شخصی خود را همراه داشته باشید.
خرید مایحتاج: در مسیر و روستاهای اطراف، مانند روستای اروست، امکان تهیه مایحتاج اولیه وجود دارد. گرچه بهتر است پیش از ورود به منطقه، آب آشامیدنی و مواد غذایی مورد نیاز خود را تهیه کنید.
راهنماهای محلی: برخی از بومیان منطقه به‌عنوان راهنما فعالیت دارند و می‌توانند اطلاعات مفیدی درباره چشمه‌ها و مسیرهای اطراف در اختیار گردشگران قرار دهند.
نقاط استراحت: در نزدیکی چشمه‌ها نیمکت‌ها و آلاچیق‌های کوچک چوب و آهنی تعبیه شده که امکان استراحت را برای گردشگران فراهم می‌کند؛ البته این آلاچیق‌ها نیز به‌دلیل محدودیت تعداد، بهتر است برای نشستن و استراحت، وسایل مورد نیاز مانند زیرانداز به همراه داشته باشید.
با توجه به اینکه باداب سورت یک منطقه طبیعی حفاظت‌شده است، امکانات رفاهی در آن محدود بوده و توصیه می‌شود گردشگران پیش از سفر آمادگی لازم را داشته باشند. همراه داشتن آب آشامیدنی، تنقلات، لوازم بهداشتی شخصی و کفش مناسب برای پیاده‌روی و شنا در چشمه‌ها از دیگر ملزومات این سفر هستند.
اقامت در بازدید از چشمه‌های باداب سورت
حال که قصد بازدید از این چشمه‌های شگفت‌انگیز را دارید، پس چرا شبی را در دل طبیعت نگذرانید، جایی که آسمان پرستاره و سکوت کوهستان شما را در بر می‌گیرد. برای اقامت در نزدیکی چشمه‌های باداب سورت، گزینه‌های متنوعی از اقامتگاه‌های بومگردی تا کمپینگ در طبیعت پیش روی شماست. در ادامه، بهترین گزینه‌های موجود برای اقامت در سفر به این منطقه را در دو گروه اقامتگاه‌های بومگردی و خانه‌های روستایی و کمپینگ بررسی می‌کنیم.
اقامتگاه‌های بومگردی
در روستای مالخواست، اقامتگاه بومگردی «سورت» با ساختاری سنتی از کاهگل و چوب، فضایی نوستالژیک برای گردشگران فراهم کرده است. این اقامتگاه دارای دو اتاق ۶ نفره بوده و شامل امکاناتی نظیر پارکینگ مسقف و غیرمسقف اختصاصی، آشپزخانه عمومی برای پخت‌وپز مستقل و همچنین تعدادی راهنمای تورهای گردشگری است. همچنین، در فاصله ۷ کیلومتری از چشمه‌های باداب سورت، اقامتگاه بومگردی دیگری با سه اتاق مجزا، آشپزخانه عمومی مجهز و سرویس‌های بهداشتی و حمام مشترک، ظرفیت پذیرایی از ۱۲ نفر را داراست.
خانه‌های روستایی و کمپینگ
اما صرف‌نظر از اقامتگاه‌های بومگردی در روستای اروست، خانه‌هایی محلی به انتخاب مالکانشان برای اجاره به گردشگران در نظر گرفته شده است. این خانه‌ها فرصت مناسبی برای تجربه زندگی روستایی و آشنایی با فرهنگ محلی استان مازندران را فراهم می‌کنند. همچنین، امکان برپایی کمپ در اطراف روستا و مکان‌های عمومی وجود دارد؛ بااین‌حال باید توجه داشت که برپایی چادر در نزدیکی چشمه‌ها ممنوع است و باید از برپایی کمپ در زمین‌های کشاورزی روستاییان خودداری کنید.
نکته مهم: با توجه به محدودیت تعداد و ظرفیت اقامتگاه‌های بومگردی و خانه‌های روستایی نزدیک به چشمه‌های باداب سورت، توصیه می‌شود پیش از سفر، محل اقامت خود را رزرو کنید.
ساعات بازدید و بلیط چشمه‌های باداب سورت
بازدید از چشمه‌های باداب سورت در تمام طول سال امکان‌پذیر است. ساعات بازدید در فصل‌های بهار و تابستان از ۸ صبح تا ۸ شب و در فصل‌های پاییز و زمستان از ۸ صبح تا ۵ عصر معین شده است. این ساعات ممکن است وابسته به شرایط نوری (تغییر ساعات رسمی) و فصلی (تغییر شرایط جوی) تغییر کنند؛ بنابراین، پیش از برنامه‌ریزی برای بازدید، توصیه می‌شود اطلاعات به‌روز شده را از منابع معتبر بررسی کنید.
درحال‌حاضر، هزینه ورودی برای گردشگران ایرانی ۳۰ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۲۰۰ هزار تومان برآورد شده است. ضمنا کودکان زیر ۵ سال می‌توانند به‌صورت رایگان از چشمه‌ها بازدید کنند. توجه داشته باشید که این مبالغ ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند؛ بنابراین، خود را برای پرداخت هزینه بیشتر آماده کنید تا با مشکلی در طول سفر مواجه نشوید.
سخن پایانی
باداب سورت ضمن آنکه صرفا مقصدی برای تماشا کردن نیست، لحظه‌ای برای تامل، مکانی برای سکوت و فرصتی برای لمس جادوی طبیعت است. پس اگر روزی گذرتان به این سرزمین افسانه‌ای افتاد، لحظه‌ای درنگ کنید، چشم‌هایتان را بسته و اجازه دهید این زیبایی، برای همیشه در خاطرتان حک شود. شاید، فقط شاید، در این سکوت پررمزوراز، طبیعت پاسخی برای پرسش‌های بی‌پایان شما داشته باشد.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.