غار اسپهبد خورشید کجاست؟ | دژی مستحکم در مازندران
مهیار روحانی اگر به دنبال مقصدی هستید که هم طبیعت بکر و هم تاریخ کهن را در خود جای داده باشد، غار اسپهبد خورشید بهترین انتخاب است. این غار اسرارآمیز که در دل کوه‌های البرز و در منطقه سوادکوه مازندران قرار دارد، از دیرباز توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
قبل از اینکه به دل غار بزنیم، بد نیست کمی با اسپهبد خورشید آشنا شویم. اسپهبد خورشید یکی از فرمانروایان قدرتمند و شجاع سلسله‌های پادوسبانی و دابویگان بوده است. او به دلیل شجاعت، تدبیر و درایت در تاریخ ایران زمین به یادگار مانده است.
غار اسپهبد خورشید یا غار لاپ‌کمر، با آن دهانه عظیم و طاق طبیعی بی‌نظیرش، تنها یک پدیده زمین‌شناسی نیست. این غار در طول تاریخ، نقش مهمی در زندگی مردم منطقه و حوادث تاریخی ایفا کرده است. گفته می‌شود که اسپهبد خورشید از این غار به عنوان دژ مستحکمی برای دفاع از قلمرو خود استفاده می‌کرده است.
در دل این غار اسرارآمیز، رازهای بسیاری نهفته است. از جمله این رازها میتوان به نقش آن در اسطوره‌ها و افسانه‌های محلی، پناهگاه بودن برای مبارزان و شورشیان، و همچنین گنج موجود در این غار اشاره کرد.
غار اسپهبد خورشید کجاست؟
اسپهبد خورشید، بزرگترین طاق طبیعی جهان در استان مازندران ، ناحیه پایین دوآب در شهرستان سوادکوه واقع شده است. فاصله این غار تا سوادکوه حدود 20 کیلیومتر است و 1500 متر با جاده اصلی فیروزکوه فاصله دارد.
آدرس غار اسپهبد خورشید در گوگل مپ
آشنایی با غار اسپهبد خورشید
این غار که یادگار دوران ساسانیان است در ارتفاعات کوهستانی و در دل صخره‌ای عظیم قرار دارد. دسترسی به غار نیازمند طی مسیر کوهستانی و کمی پیاده‌روی است. با این حال، زیبایی مناظر اطراف و هوای پاک کوهستان، خستگی مسیر را از یاد می‌برد.
این غار کاملا بصورت طبیعی بوجود آمده است اما بخش‌هایی از غار نشان‌دهنده دخالت انسان در ساخت آن است که به دوره‌های تاریخی گذشته برمی‌گردد.
تاریخچه غار اسپهبد خورشید
تا اینجا خواندیم و شنیدیم که نام این غار به اسپهبد خورشید، یکی از فرمانروایان قدرتمند طبرستان، گره خورده است. اما آیا این غار واقعاً پناهگاه اسپهبد خورشید بوده است؟ یا این تنها یک افسانه است؟ برای پاسخ به این سوال، باید به شواهد باستان‌شناسی و تاریخی توجه کنیم.
- دژ طبیعی: شواهد نشان می‌دهند که این غار در طول تاریخ به عنوان یک دژ طبیعی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. موقعیت استراتژیک غار در دل کوهستان، آن را به مکانی امن برای پناه بردن در برابر حملات دشمن تبدیل کرده بود.
- ساختار دست‌کند: ایجاد راهروها، پله‌ها و اتاقک‌های کوچک در دل صخره، نشان از وجود تمدنی است که هزاران سال پیش در این منطقه زندگی می‌کرده است.
- اشیاء باستانی: در کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده در اطراف غار، اشیاء باستانی مختلفی از جمله سفالینه‌ها، ابزارهای سنگی و اشیاء فلزی کشف شده است که قدمت آن‌ها به هزاران سال پیش می‌رسد.
در کنار شواهد باستان‌شناسی، افسانه‌ها و روایات تاریخی بسیاری پیرامون غار اسپهبد خورشید وجود دارد. برخی از این روایات، غار را به عنوان پناهگاه اسپهبد خورشید در زمان جنگ‌ها و آشوب‌ها معرفی می‌کنند. برخی دیگر، از این غار به عنوان مکانی مقدس یاد می‌کنند که در آن مراسم مذهبی برگزار می‌شده است.
طبرستان، منطقه‌ای که غار اسپهبد خورشید در آن واقع شده است، در طول تاریخ از اهمیت سیاسی و فرهنگی بالایی برخوردار بوده است. اسپهبدان طبرستان، فرمانروایانی قدرتمند بودند که بر بخش بزرگی از شمال ایران حکومت می‌کردند. ارتباط غار اسپهبد خورشید با این فرمانروایان، نشان از اهمیت این غار در تاریخ طبرستان دارد.
غار اسپهبد خورشید تنها یک غار نیست. این غار نمادی از مقاومت و پایداری مردم این منطقه در برابر سختی‌ها و مشکلات است. این غار، داستان‌هایی از جنگ‌ها، پیروزی‌ها و شکست‌ها را در دل خود جای داده است. این غار دقیقا مانند یک معمای بزرگ است. ساختار پیچیده و عظیم این غار، نشان از دانش و توانایی بالای سازندگان آن دارد. تاکنون تحقیقات بسیاری برای کشف رازهای این غار انجام شده است، اما هنوز هم بسیاری از اسرار آن پرده پوشیده مانده است.
سرگذشت اسپهبد خورشید
او فرمانروایی قدرتمند و افسانه‌ای بود که بر بخشی از سرزمین طبرستان حکومت می‌کرد. اما چه کسی بود این اسپهبد خورشید و چه سرگذشتی داشت؟
اسپهبد خورشید از خاندان پادوسبانیان بود، خاندانی قدرتمند که بر بخشی از طبرستان حکومت می‌کردند. این خاندان در طول تاریخ ایران، نقش مهمی در حفظ استقلال منطقه در برابر حملات بیگانگان ایفا کرد. اسپهبد خورشید به عنوان یکی از برجسته‌ترین فرمانروایان این خاندان، به خاطر شجاعت، تدبیر و عدالت‌خواهی‌اش شهرت داشت.
یکی از مهم‌ترین نمادهای قدرت اسپهبد خورشید، دژی بود که در دل کوهستان و در منطقه سوادکوه بنا شده بود. این دژ همان غار اسپهبد خورشید معروف قصه ماست.موقعیت استراتژیک این دژ در دل کوهستان، آن را به مکانی امن و غیرقابل نفوذ تبدیل کرده بود.
درباره اسپهبد خورشید افسانه‌ها و روایات بسیاری وجود دارد که نشان از جایگاه ویژه او در دل مردم دارد. برخی از این روایات، از شجاعت بی‌نظیر اسپهبد خورشید در نبردها سخن می‌گویند و برخی دیگر، از عدالت‌خواهی و مهربانی او با مردم تحت حکمرانی‌اش حکایت می‌کنند. همچنین، برخی روایات، از ارتباط اسپهبد خورشید با نیروهای ماورایی و قدرت‌های فراطبیعی سخن می‌گویند که میتوان گفت به احتمال 90 درصد خرافات هستند.
وقتی دشمنانش به او حمله کردند، خورشید مجبور شد با خانواده‌اش به یک غار پناه ببرد تا در امان بماند. او زن و بچه‌هایش را در غار اسپهبد پنهان کرد و خودش رفت تا کمک بخواهد.
بعد از 2 سال و نیم مقاومت و جنگ و گریز، خورشید فهمید که دشمنانش غار را پیدا کرده‌اند و خانواده‌اش را اسیر کرده‌اند. وقتی این خبر به خورشید رسید، خیلی ناراحت شد و از شدت غم خودکشی کرد. حتی وقتی خیلی از مردم به او پیوستند و دشمنانش هم به او پیشنهاد صلح دادند، باز هم حاضر نشد زنده بماند.
داستان اسپهبد خورشید، داستان یک پادشاه شجاع و وفاداری است که برای نجات خانواده‌اش همه چیز را از دست داد. او حتی وقتی می‌توانست زنده بماند، به خاطر غم از دست دادن عزیزانش، زندگی را به پایان رساند.
گنج غار اسپهبد خورشید
وجود دفینه و گنج در این منطقه یکی از این افسانه‌ها و داستان‌هایی است که در مورد این غار می‌گویند. گنجی که گفته می‌شود متعلق به اسپهبد خورشید بوده و در زمان فرار او از دست دشمنانش، در این مکان مخفی شده است.
اما آیا این گنج افسانه‌ای واقعاً وجود دارد یا صرفاً محصول تخیلات مردم است؟ تاکنون هیچ مدرک قطعی مبنی بر وجود چنین گنجی پیدا نشده است و مانند یک شایعه است. با این حال، این افسانه همچنان در میان مردم رواج دارد و بسیاری از کاوشگران و ماجراجویان را به سوی خود کشانده است.
مسیر دسترسی به غار اسپهبد خورشید
از همه چیز که بگذریم می‌رسیم به نحوه دسترسی به این گنجینه تاریخی-طبیعی. برای رفتن به این منطقه و دیدن دژ اسپهبد خورشید.
آدرس و مسیر دسترسی به دژ اسپهبد خورشید: برای رسیدن به این غار باستانی، ابتدا باید خود را به جاده فیروزکوه برسانید. پس از طی مسافتی حدود ۴۰ کیلومتر از فیروزکوه، به جاده فرعی خطیرکوه خواهید رسید. این جاده شما را به سوی دنیایی دیگر می‌برد؛ دنیایی که در آن طبیعت بکر و دست‌نخورده با تاریخ کهن درآمیخته است. پس از ۱۵۰۰ متر رانندگی در این جاده، در سمت راست خود دهانه‌ی عظیم غار را خواهید دید.
برای رسیدن به دل غار دو راه اصلی وجود دارد:
- مسیر مستقیم و چالش‌برانگیز: اگر به دنبال هیجان هستید، می‌توانید مسیر مستقیم از دره‌ی پایین غار را انتخاب کنید. این مسیر برای افراد حرفه‌ای و با تجربه در کوهنوردی و صخره‌نوردی مناسب است و نیاز به تجهیزات کامل دارد.
- مسیر شرقی و پیاده‌روی: اگر ترجیح می‌دهید سفری آرام‌تر داشته باشید، مسیر شرقی را انتخاب کنید. ورودی این مسیر در نزدیکی میدان تیر پایین غار قرار دارد. با طی کردن مسیر پیاده‌روی در دل طبیعت، به پایین غار خواهید رسید.
راهنمای رفتن به غار اسپهبد خورشید از تهران
این منطقه تا تهران 160 کیلومتر فاصله دارد. اگر قصد دارید تا از استان تهران به دیدن دژ قدیمی بروید از مسیر زیر استفاده کنید.
آدرس و مسیر دسترسی به دژ اسپهبد خورشید از تهران : تهران – قائم‌شهر – سوادکوه. ین مسیر رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مسیر دسترسی به غار اسپهبد خورشید است. از تهران به سمت قائم‌شهر حرکت کرده و سپس وارد جاده سوادکوه شوید. با دنبال کردن تابلوهای راهنما، به راحتی می‌توانید به روستای نزدیک به غار برسید. از روستا تا دهانه غار، مسیری پیاده‌روی وجود دارد که بسته به شرایط آب و هوایی و توانایی فیزیکی افراد، ممکن است چند ساعت طول بکشد.
آب و هوای غار اسپهبد خورشید
چه هوا سر باشد چه گرم ، داخل غار معمولا دمای تقریباً ثابتی در حدود ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد را تجربه می‌کنید. هوای بیرون غار طبیعتا با توجه به فصل گرم‌تر یا سرد‌تر خواهد بود اما بطور کلی بهترین زمان برای رفتن به این منطقه در بهار یا اوایل تابستان است که خنکی داخل غار را به خوبی حس کنید.
بهترین زمان سفر به غار اسپهبد خورشید
همانطور که گفتیم، بهار و تابستان بهترین فصل‌ها برای بازدید از غار اسپهبد خورشید هستند زیرا:
- آب و هوا معتدل است: نه خیلی سرد است و نه خیلی گرم. این شرایط برای پیاده‌روی و کوهنوردی در مسیرهای منتهی به غار بسیار مناسب است.
- طبیعت اطراف غار در زیباترین حالت خود است: پوشش گیاهی منطقه سرسبز و چشم‌نواز است و می‌توانید از مناظر طبیعی بی‌نظیر اطراف غار لذت ببرید.
چرا پاییز و زمستان مناسب نیست؟
- سرما و بارندگی: در پاییز و زمستان، هوا سرد و بارانی می‌شود و احتمال بارش برف نیز وجود دارد. این شرایط می‌تواند مسیرهای دسترسی به غار را لغزنده و خطرناک کند.
- کوتاه شدن روزها: روزهای پاییز و زمستان کوتاه‌تر هستند و فرصت کمتری برای گشت و گذار در اطراف غار خواهید داشت.
تفریحات غار اسپهبد خورشید
از همان ابتدا گفتیم که این طاق تنها برای تاریخ دوستان نیست و افراد طبیعت دوست و عزیزانی که به دنبال تفریحات مختلف هستند هم می‌توانند از این منطقه لذت ببرند.
1. غارنوردی: بدیهی‌ترین و جذاب‌ترین تفریح در غار اسپهبد خورشید، غارنوردی است. مسیرهای مختلفی درون غار وجود دارد که هر کدام زیبایی‌های خاص خود را دارند. از دهانه‌ی وسیع و نورگیر گرفته تا تونل‌های تاریک و پیچ در پیچ، هر گوشه از غار، دنیایی جدید را پیش روی شما می‌گذارد.
2. عکاسی: غار اسپهبد خورشید، یک سوژه بی‌نظیر برای عکاسی است. بازی نور و سایه در دل غار، تصاویری رویایی و سورئال خلق می‌کند. هم با دوربین حرفه‌ای و هم با گوشی هوشمند، می‌توانید عکس‌هایی هنری و ماندگار از این مکان شگفت‌انگیز بگیرید.
3. طبیعت‌گردی: اطراف غار اسپهبد خورشید، طبیعت بکر و زیبایی وجود دارد. می‌توانید پس از بازدید از غار، به پیاده‌روی در جنگل‌های شمال بپردازید، از چشمه‌های آب شیرین بنوشید و از هوای پاک و آرامش‌بخش کوهستان لذت ببرید.
4. کمپینگ: اگر به دنبال یک تجربه کامل از طبیعت هستید، می‌توانید شب را در اطراف غار کمپ کنید. زیر آسمان پرستاره، دور آتش نشسته و از صدای طبیعت لذت ببرید.
ساختار غار اسپهبد خورشید
غار اسپهبد خورشید، با آن عظمت و شکوه طبیعی، یکی از عجایب زمین‌شناسی ایران است. ساختار پیچیده و منحصر به فرد این غار، حاصل میلیون‌ها سال فعالیت‌های زمین‌شناسی است. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر بخش‌های مختلف این غار شگفت‌انگیز می‌پردازیم.
دیواره روبه‌رویی غار
این دیوار سنگی، نه تنها مرزی دفاعی که پلکانی آسمانی به سوی قلعه بوده است. پله‌های سنگی‌اش، همچون رگ‌هایی حیاتی، قلعه را به هم پیوند داده و ساکنانش را به طبقات بالاتر می‌رسانده‌اند. شگفت آنکه این سازه عظیم، بدون هیچ میخ و پیچ فلزی، تنها با گچ و ساروج به دیواره اصلی چسبیده و ایستاده است.
در بالای این دیواره سنگی، تراسی به وسعت ۴۵ متر خودنمایی می‌کند. این تراس، همچون بالکنی به سوی آسمان، دو سوی قلعه را به هم پیوسته و چشم‌اندازی بی‌نظیر از اطراف را به ساکنانش هدیه می‌داده است. تصور کنید در غروب آفتاب، بر روی این تراس ایستاده‌اید و به افق دور دست خیره شده‌اید.
کف غار
کف غار، جایی که روزگاری قلب تپنده دژ بوده است. ساختمان‌های حفاظتی و استحکامات قلعه در این بخش قرار داشته‌اند. این قسمت، خط مقدم دفاعی دژ بوده و از آن برای مقابله با دشمنان استفاده می‌شده است.
قسمت چپ طاق
قسمت چپ طاق، به راستی قلب تمدن در این دژ بوده است. اتاق‌ها و تالارهای متعدد این بخش، محل زندگی، کار و برگزاری مراسم‌های مختلف بوده‌اند. هفت تخت و تراس موجود در این قسمت، نشان از شکوه و عظمت این بخش از دژ دارد. تصور کنید در یکی از این اتاق‌ها نشسته‌اید و به زندگی روزمره مردم این دژ فکر می‌کنید.
قسمت راست طاق
برج ۱۵ متری این قسمت، بلندترین نقطه دژ بوده و دید کاملی از اطراف را فراهم می‌کرده است. غار کوچک‌تر واقع در ارتفاع ۶۰ متری، با دو طبقه و چند اتاق، محل اقامت فرماندهان و مرکز فرماندهی دژ بوده است. این قسمت، آخرین خط دفاعی دژ بوده و در صورت حمله دشمن، فرماندهان از اینجا به دفاع از قلعه می‌پرداختند.
جاذبه‌های اطراف غار اسپهبد خورشید
اطراف غار اسپهبد خورشید مملو از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی دیگری است که هر یک به نوبه خود داستانی برای گفتن دارند. سفری به این منطقه، سفری است به دل تاریخ و طبیعت، سفری که در آن میتوان رد پای تمدن‌های گذشته را در کنار زیبایی‌های بکر طبیعت لمس کرد.
کلیسای سرخ‌آباد
یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای ایران،یادگار مهندسان ایتالیایی در نزدیکی غار اسپهبد خورشید واقع شده. معماری منحصر به فرد و تزئینات زیبای این کلیسا، حکایت از قدمت و اهمیت آن در تاریخ ایران دارد. این بنا با استفاده از سنگ و چوب ساخته شده و نمونه‌ای کامل از معماری کلیساهای ارمنی است. قدم زدن در محوطه این کلیسا و تماشای معماری اصیل آن، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی است.
پل ورسک
پل ورسک با قدمتی بیش از 80 سال شاهکار مهندسی پهلویبه حساب می‌آید و در حوالی غار اسپهبد خورشید قرار دارد. این پل عظیم که در زمان خود یک پرژه بزرگ بین‌المللی به شمار می‌آمد، بر فراز دره‌ای عمیق قرار گرفته است. علاوه بر خود پل، مناظر اطراف آن نیز بسیار زیبا و دیدنی است. عبور از روی این پل و تماشای مناظر اطراف، تجربه‌ای هیجان‌انگیز است. این پل هنوز هم قابل استفاده است از آن برای مسیر قطار استفاده می‌شود.
آبشار ورسک
یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی این منطقه، با طبیعت بکر و آب زلال خود، هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد. پیاده‌روی در مسیر دسترسی به آبشار و تماشای آبشار از نزدیک، لحظات آرامش‌بخشی را برای شما به ارمغان می‌آورد.
قلعه کنگلو
دژی تاریخی با معماری دفاعی قوی، نیز در این نزدیکی وجود دارد. این قلعه که مربوط به سده‌های اولیهٔ اسلامی است، داستان‌های بسیاری از تاریخ و فرهنگ منطقه را در دل خود دارد. کاوش در این قلعه و تماشای بازمانده‌های تاریخی آن، می‌تواند برای علاقه‌مندان به تاریخ بسیار جذاب باشد.
در کنگلو نشانه‌هایی مانند اشیائی با علائم میترائیستی یافته‌شده که نشان می‌دهد این مکان نیایشگاه مهر بوده است. این دژ دقیقا مانند سپری مستحکم در برابر دشمن و شورشی‌ها عمل می‌کرد.
دریاچه شورمست
دریاچه شورمست، تنها دریاچه طبیعی شهرستان سوادکوه، با زیبایی‌های بی‌نظیرش، مقصدی محبوب برای طبیعت‌گردان و گردشگران است. این دریاچه با آب زلال و طبیعت بکرش، آرامش و طراوت را به ارمغان می‌آورد. دریاچه شورمست در حدود 6 کیلومتری غرب شهر پل سفید و در ارتفاعات مشرف به این شهر واقع شده است.
اطراف دریاچه شورمست پوشیده از جنگل‌های انبوه راش است که زیبایی خاصی به این منطقه بخشیده است. این جنگل‌ها زیستگاه انواع گیاهان دارویی و گونه‌های مختلف جانوری از جمله پرندگان، پستانداران کوچک و خزندگان است.
کاروانسرای گدوک
بنایی تاریخی با معماری سنتی ایرانی، نیز در نزدیکی غار اسپهبد خورشید وج.د دراد. این کاروانسرا که در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است، مکانی برای استراحت و تجدید قوای کاروان‌ها بوده است. بازدید از این کاروانسرا و تماشای معماری سنتی آن، می‌تواند برای علاقه‌مندان به معماری سنتی بسیار جذاب باشد.
چرا بازدید از غار اسپهبد خورشید مازندران پیشنهاد می شود؟
سوال اصلی اینجاست که چرا نباید پیشنهاد شود؟ غاری تاریخی با معماری خاص به اضافه طبیعتی دیدنی و البته نزدیک به شهر! غار اسپهبد خورشید تمام ویژگی‌های مکان‌های دیدنی را یکجا دارد. هم تاریخی غنی و مثال زدنی و هم جاذبه‌های دیدنی متععد در اطراف این غار را تبدیل به یک مقصد عالی برای تمام مسافران کرده است.
غار اسپهبد خورشید، علاوه بر جنبه‌های طبیعی و تاریخی، پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری نیز دارد. توسعه زیرساخت‌های گردشگری در این منطقه، می‌تواند به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی منطقه کمک کند و این غار را به یکی از قطب‌های گردشگری استان مازندران تبدیل کند.
هزینه و زمان پیشنهادی بازدید
ورودی این غار کاملا رایگان است و شما نیاز به پرداخت هیچ مبلغی ندارید.بهترین زمانی که می‌توانید برای بازدید از این غار صرف کنید، بطوری که هم مفید باشد و هم لذت کافی را ببرید بین 1 الی 3 ساعت است.
اقامت در نزدیکی غار اسپهبد خورشید
اگر به قصد دیدن غار و طبیعت اطرافش می‌روید و از قضا اهل کمپینگ و چادر زدن هستید، باید به شما تبریک بگویم چون انتخابی عالی و هوشمندانه است. با کمپ زدن در اطراف این غار، هم به غار نزدیک هستید و هم از خوابیدن زیر آسمانی پر ستاره و طبیعتی سرسبز لذت خواهید برد.
البته راه دیگری هم وجود دارد. می‌توانید با اجاره خانه یا ویلا در نزدیکی سوادکوه اقامتی آرام و بی دردسر داشته باشید و هروقت دلتان خواست به سمت غار حرکت کنید.
تجهیزات مورد نیاز برای سفر به غار اسپهبد خورشید
تجهیزات مورد نیاز برای رفتن به این غار بستگی به این دارد که تنها بخواهید این غار را تماشا کنید یا پا در ددل غار بگذارید و بخش‌های مختلف آن را ببینید. بعضی از تجهیزات مورد نیاز به شرح زیر هستند:
- لباس گرم: حتی در فصل گرم سال، دمای داخل غار و مناطق سایه‌دار اطراف آن ممکن است خنک باشد. بنابراین، داشتن یک لایه لباس گرم مانند سویشرت یا ژاکت ضروری است.
- لباس راحت: از پوشیدن لباس‌های تنگ و آزاردهنده خودداری کنید. لباس‌های گشاد و نخی بهترین گزینه هستند.
- کفش مناسب: کفش کوهنوردی یا کفش‌های کتانی با زیره مناسب برای پیاده‌روی در مسیرهای ناهموار بسیار مهم است.
- کوله پشتی: برای حمل آب، غذا، لباس اضافه و سایر وسایل شخصی، یک کوله پشتی مناسب ضروری است..
- کرم ضد آفتابو عینک: برای محافظت از پوست و چشم در برابر آفتاب سوختگی در بیرون غار.
- آب آشامیدنی: به مقدار کافی آب آشامیدنی همراه داشته باشید.
سخن پایانی
بازدید از این غار، فرصتی است برای تجربه یک ماجراجویی هیجان‌انگیز در دل طبیعت، کشف عجایب زمین‌شناسی و آشنایی با تاریخ و فرهنگ منطقه. با این حال، برای حفظ این میراث طبیعی ارزشمند، رعایت نکات ایمنی و حفاظت از محیط زیست حائز اهمیت است.
در نهایت میتوان گفت که غار اسپهبد خورشید، یک گنجینه طبیعی است که باید آن را گرامی داشت و برای نسل‌های آینده حفظ کرد.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.