مکران کجاست؟ | همه چیز درباره پایتخت جدید ایران

مکران، سرزمینی که این روزها نامش بر سر زبان‌هاست، منطقه ای ساحلی در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی پاکستان، درست در جوار دریای عمان است. این منطقه با سواحل رویایی، تالاب‌های منحصر‌به‌فرد و کوه‌های شگفت‌انگیز، گردشگران را به ماجراجویی در دل تاریخ و طبیعت دعوت می‌کند. از تالاب صورتی لیپار گرفته تا کوه‌های مریخی و گورستان جن تیس، مکران مقصدی است که این روزها می‌تواند برای هر رهگذری مطلوب واقع شود. در ادامه، شما را به کاوش در این دیار بکر یا کمتر شناخته‌ شده در سیستان و بلوچستان دعوت می‌کنیم، جایی که هر گوشه‌اش پر از رازها و شگفتی‌هایی است که کشف آن‌ها خالی از لطف نیست.

مکران کجاست؟

مکران، منطقه‌ای تاریخی و جغرافیایی در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی پاکستان در استان سیستان و بلوچستان است که در امتداد دریای عمان گسترده شده است. این ناحیه از ساحل گواتر و پسابندر در مرز ایران و پاکستان آغاز شده و تا چابهار، کنارک و زرآباد ادامه می‌یابد. سواحل مکران به طول حدود ۱,۰۰۰ کیلومتر از راس الکوه در غرب جاسک تا نزدیکی بندر کراچی در پاکستان امتداد دارد.

آدرس مکران: ایران، استان سیستان و بلوچستان، شهرستان چابهار، سواحل مکران

مکران پایتخت جدید ایران می شود؟

در روزهای اخیر، بحث‌های متعددی درباره انتقال پایتخت ایران از تهران به منطقه مکران در جنوب شرقی کشور مطرح شده است و برای بسیاری این سوال پیش آمد که اصلا مکران کجاست و چرا باید پایتخت بعدی ایران باشد؟ سخنگوی دولت، فاطمه مهاجرانی، در نشست خبری خود این‌چنین اعلام کرد که مکران به‌عنوان گزینه‌ای جدی برای پایتخت جدید کشور در نظر گرفته شده است. مکران منطقه‌ای تاریخی و جغرافیایی است که در حاشیه دریای عمان واقع شده و به‌دلیل موقعیت استراتژیک خود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

غار شاپور کازرون | نماد استوار پادشاهی ساسانی در دل کوه

این منطقه با دسترسی به آب‌های آزاد و نزدیکی به کشورهای همسایه، می‌تواند به بهبود ارتباطات تجاری، فرهنگی و دیپلماتیک ایران با جهان به‌خصوص کشورهای حاشیه خلیج فارس کمک کند. لازم به ذکر است که انتقال پایتخت به مکران می‌تواند به تمرکز زدایی از تهران و توزیع عادلانه‌تر امکانات رفاهی در سراسر کشور کمک کند. با توجه به مساحت وسیع و از طرف مقابل کم‌جمعیت بودن این منطقه، پتانسیل بالایی برای ایجاد زیرساخت‌های جدید و توسعه شهری وجود دارد. بااین‌حال، طولی نکشید تا معاون اجرایی رئیس‌جمهور تاکید کند که انتقال پایتخت به مکران در حد ایده است و زمان مشخصی برای آن تعیین نشده است.

در نهایت، هرچند ایده انتقال پایتخت به مکران مطرح شده است، اما نیازمند بررسی‌های جامع و برنامه‌ریزی دقیق است تا مزایا و چالش‌های آن به‌طور کامل ارزیابی شود؛ حال جدای از اینکه حکومت جمهوری اسلامی و دولت چهاردهم به قدری درگیر مشکلات است که بعید به نظر می‌رسد، این ایده در اولویت‌هایش قرار بگیرد.

دلیل نامگذاری مکران

نام «مَکُران» ریشه در تاریخ کهن این سرزمین دارد و نظریات متعددی درباره سرمنشا آن مطرح شده است. برخی پژوهشگران معتقدند که این نام از قوم «ماکا» یا «موکا» گرفته شده که در کتیبه‌های میخی هخامنشی به‌عنوان ساتراپی چهاردهم با نام «ماکا» از آن یاد شده است. البته برخی دیگر نیز بر این باورند که «مکران» ترکیبی از دو واژه فارسی «مهی» و «خواران» به‌معنای «ماهی‌خواران» است که به‌مرور زمان به «مکران» تبدیل شده است که باز در نوع خود جالب است.

از طرف دیگر، یاقوت حموی، جغرافی‌دان قرن هفتم هجری قمری، در کتاب «معجم‌البلدان» اشاره می‌کند که نام «مکران» از «مکران بن فارک بن سام بن نوح» گرفته شده که به این منطقه آمده و در آن سکونت گزیده است؛ در واقع نام مکران برگرفته از نام نواده نوح (ع) است. با توجه به این نظریات، نام‌گذاری «مکران» بازتابی از تاریخ و فرهنگ غنی این منطقه است که در طول قرون متمادی، اقوام و تمدن‌های مختلفی را در خود جای داده و هر یک به‌گونه‌ای تاثیراتی بر نام و هویت آن داشته‌اند.

سواحل مکران

سواحل مکران، نوار ساحلی جنوب شرقی ایران در امتداد دریای عمان است که از بندر جاسک در استان هرمزگان آغاز شده و تا مرز پاکستان در استان سیستان و بلوچستان کشیده شده است. این سواحل به طول تقریبی ۱,۰۰۰ کیلومتر، ترکیبی از سواحل صخره‌ای، ماسه‌ای و مرجانی را در بر می‌گیرد و به‌دلیل اتصال مستقیم به اقیانوس هند، از موقعیت استراتژیک و اقتصادی ویژه‌ای برخوردار است. این منطقه در دوره‌های مختلف تاریخی تحت حاکمیت حکومت‌های محلی بوده و اهمیت تجاری و نظامی چشمگیری داشته است.

یکی از ویژگی‌های جالب توجه این سواحل، تنوع زیست‌محیطی فوق‌العاده موجود در نواحی دریایی و خشکی آن است؛ به‌گونه‌ای که وجود آبزیانی همچون دلفین‌ها و لاک‌پشت‌های دریایی در کنار پرندگانی که در این نواحی لانه‌سازی می‌کنند، جلوه‌ای خاص به این منطقه بخشیده است. سواحل مکران همچنین به‌دلیل نزدیکی به دریای عمان و اقیانوس هند، فرصت مناسبی برای علاقه‌مندان به غواصی و تفریحات و ورزش‌های آبی فراهم می‌کند.

از جنبه فرهنگی نیز، جوامع بومی ساکن در این منطقه با سبک زندگی ساده و آداب‌ورسوم خاص آن، تجربه‌ای متفاوت برای گردشگران رقم می‌زنند. صنایع‌دستی محلی، مانند سوزن‌دوزی بلوچی، از جذابیت‌های فرهنگی این منطقه به‌شمار می‌آیند که می‌توانند سوغات ارزشمندی پس از بازگشت از سفر به این منطقه باشند.

با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص و پتانسیل‌های طبیعی، سواحل مکران می‌تواند به یکی از مقاصد برجسته گردشگری دریایی در ایران تبدیل شود و اگر ایده به مرحله اجرا رسید، چه‌بسا پایتخت بعدی کشور باشد. ایجاد و توسعه زیرساخت‌های گردشگری و برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند به اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی منطقه کمک شایانی کند.

جاهای دیدنی سواحل مکران

سواحل مکران با طبیعت بکر و جاذبه‌های منحصربه‌فردی که بسیاری از آن‌ها به‌عنوان جاهای دیدنی چابهار شناخته می‌شوند که گزینه مناسبی برای سفر به سیستان و بلوچستان به شمار می‌آیند. از جمله دیدنی‌های این منطقه می‌توان به گورستان جن تیس، غارهای بان مسیتی، چشمه گل‌افشان چابهار، تالاب لیپار، کوه‌های مریخی، ساحل و اسکله بریس و ساحل صخره‌ای چابهار اشاره کرد. این مکان‌ها با عمده ویژگی‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی خود، تجربه‌ای متفاوت و به‌یادماندنی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کنند. در ادامه اطلاعات بیشتری درباره جاهای دیدنی سواحل مکران ارائه خواهیم کرد تا در صورت سفر به این منطقه، از آن‌ها نیز بازدید کنید.

گورستان جن تیس

گورستان جن تیس، یکی از مکان‌های تاریخی و رازآلود در جنوب شرقی ایران، در استان سیستان و بلوچستان است که در نزدیکی روستای باستانی تیس واقع شده است. این گورستان در حدود ۳۰۰ متری غرب روستای تیس و در دامنه کوه پیل‌بند قرار دارد. قدمت این گورستان به بیش از ۲,۳۰۰ سال پیش و دوره قبل از اسلام و حتی ظهور مسیحیت بازمی‌گردد.

ویژگی منحصربه‌فرد این گورستان، وجود قبرهایی است که در دل صخره‌های سنگی حفر شده‌اند. ابعاد بزرگ و غیرمعمول این قبور و همچنین سختی حفر آن‌ها در سنگ‌های سخت، باعث شده تا مردم محلی این قبرستان را به جن‌ها نسبت دهند و آن را «جن سنط» یا گورستان جن بنامند. بازدید از گورستان جن تیس برای مورخان، تاریخ‌دوستان و علاقه‌مندان به فرهنگ محلی، تجربه‌ای جذاب و متفاوت خواهد بود. این مکان در سال ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۱۹۷۶۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس گورستان جن تیس: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان چابهار، ۳۰۰ متری غرب روستای تیس

غارهای بان مسیتی

غارهای بان مسیتی، مجموعه‌ای از دو غار مصنوعی و یک غار طبیعی هستند که در دامنه کوه شهبازبند، حدود ۲۵ متر بالاتر از سطح زمین و در فاصله پنج کیلومتری شمال غربی روستای تیس در نزدیکی چابهار واقع شده‌اند. نام «بان مسیتی» در زبان بلوچی به‌معنای «پرستشگاه مرد خداپرست» است که نشان‌دهنده اهمیت مذهبی این مکان در گذشته است.

غار اول، طبیعی و به شکل نیم‌دایره است که با تراشیدن دیواره‌ها توسعه یافته و درون آن مقبره‌ای مکعبی با دیوارهای گچی سفید قرار دارد. اما برخلاف غار اول، ظاهرا غار دوم و سوم، دست‌ساز بوده و احتمالا به‌عنوان محل‌هایی برای نیایش (مسیتی) یا سکونت راهبان (بان) استفاده می‌شده‌اند. بازدید از این غارهای سه‌گانه تجربه‌ای جذاب برای گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ و فعالان در این حوزه است که می‌خواهند به عمق اسرار و رازهای این غارها پی ببرند.

آدرس غارهای بان مسیتی: استان سیستان و بلوچستان، ۱۰ کیلومتری شمال غربی چابهار، روستای تیس

چشمه گل فشان چابهار (بندر تنگ)

چشمه گل‌فشان چابهار، یکی دیگر از جاذبه‌های دیدنی مکران است که در بندر تنگ در ۹۵ کیلومتری غرب بندر کنارک و در دشت کهیر واقع شده و اتفاقا یکی از پدیده‌های طبیعی منحصربه‌فرد ایران است. این چشمه‌ها با ارتفاع تقریبی ۱۰۰ متر و قطر قاعده‌ای بیش از ۱۰۰ متر، در فواصل زمانی منظم، گِل سرد و خاکستری‌رنگی را به سطح زمین پرتاب می‌کنند که نتیجه فعالیت‌های درون ‌زمینی است. بازدید از این مکان به‌ویژه در فصول بهار و پاییز توصیه می‌شود، زیرا شرایط آب و هوایی مناسب‌تری برای گردشگران فراهم است. برای دسترسی به این منطقه، از جاده بندر جاسک به‌سمت روستای تنگ حرکت کنید و پس از عبور از روستای کهیر، به مقصد مطلوب خواهید رسید. توجه داشته باشید که در صورت بارندگی، مسیر ممکن است تا حدودی لغزنده شود؛ بنابراین، برنامه‌ریزی مناسب و تجهیزات لازم را همراه داشته باشید.

آدرس چشمه گل افشان چابهار: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان کنارک، بخش کهیر، دهستان تنگ، بندر تنگ

تالاب لیپار چابهار

تالاب لیپار، معروف به دریاچه صورتی، یکی دیگر از جاهای دیدنی سواحل مکران است که در ۲۰ کیلومتری شرق چابهار و در مسیر جاده ساحلی به گواتر واقع شده است. این تالاب به‌دلیل رنگ صورتی آب خود، یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد سواحل مکران محسوب می‌شود و علت این رنگ خاص، وجود پلانکتون‌های گیاهی و باکتری‌هایی است که در آب تالاب زندگی می‌کنند. بهترین زمان برای بازدید از تالاب لیپار، ماه‌های بهمن تا فروردین است که تالاب در زیباترین حالت خود قرار می‌گیرد. این تالاب بین دو کوه محصور شده و طول آن به ۱۴ کیلومتر می‌رسد. در اطراف تالاب، پوشش گیاهی متنوعی از جمله درختچه‌های گز، حرا و چش وجود دارد که به زیبایی هرچه بیشتر منطقه می‌افزاید. بازدید از تالاب لیپار فرصت مناسبی برای طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان به عکاسی فراهم می‌کند تا از مناظر شگفت‌انگیز این منطقه لذت ببرند.

آدرس تالاب لیپار چابهار: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان چابهار، کیلومتر ۲۰ جاده چابهار به گواتر

کوه‌های مریخی چابهار

کوه‌های مریخی چابهار، معروف به کوه‌های مینیاتوری، در حدود ۳۵ کیلومتری شرق چابهار و در مسیر جاده چابهار-گواتر واقع شده‌اند و تا ده‌ها کیلومتر به سمت شرق امتداد می‌یابند. این کوه‌ها با رنگ‌های سفید و طوسی و ارتفاعاتی متغیر از ۵ تا ۱۰۰ متر، به‌دلیل فرسایش‌های طبیعی، طی میلیون‌ها سال شکل گرفته‌اند و ظاهری شبیه به سطح سیاره مریخ دارند. بهترین زمان برای بازدید از این پدیده طبیعی، فصول خنک سال مانند پاییز و زمستان است، زیرا در این زمان‌ها هوا مطبوع‌تر بوده و شرایط برای گردشگران به‌مراتب مناسب‌تر است. مسیر دسترسی به این کوه‌ها از طریق جاده چابهار به گواتر امکان‌پذیر است و در طول مسیر، مناظر زیبایی از دریای عمان نیز قابل مشاهده است.

آدرس کوه‌های مریخی چابهار: استان سیستان و بلوچستان، ۴۰ تا ۵۰ کیلومتری شهرستان چابهار

ساحل و اسکله بریس

ساحل بریس، یکی دیگر از جاهای دیدنی مکران است که در فاصله ۶۰ کیلومتری شرق چابهار، در روستای تاریخی بریس با پیشینه‌ای بیش از ۵۰۰ سال واقع شده است. این اسکله یکی از فعال‌ترین مراکز صیادی در استان سیستان و بلوچستان به‌شمار می‌رود؛ چنانچه ماهیگیران محلی ماهی‌هایی نظیر شیرماهی، شوریده، حلوا و میگو را از این آب‌ها صید می‌کنند. مناظر خیره‌کننده ساحل بریس، به‌ویژه در هنگام طلوع و غروب خورشید، گردشگران بسیاری را به‌سوی خود جذب می‌کند.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

جاهای دیدنی چابهار که نباید از دست بدهید

این منطقه به‌دلیل وجود صخره‌های مرتفع و چشم‌اندازهای بی‌نظیر، به «ساحل تراسی» نیز معروف است. شما می‌توانید از بالای صخره‌ها، چشم‌اندازهای جذابی از دریای عمان و قایق‌های رنگارنگ صیادی را مشاهده کنید. دسترسی به ساحل و اسکله بریس از طریق جاده‌ای امکان‌پذیر است که از چابهار به‌سمت شرق امتداد دارد. این مسیر با مناظر طبیعی خیره‌کننده، تجربه‌ای دل‌انگیز را برای مسافران فراهم می‌کند. بااین‌حال، به‌دلیل کمبود امکانات رفاهی در منطقه، توصیه می‌شود گردشگران با آمادگی کامل به این مکان سفر کنند. این ساحل و اسکله علاوه‌بر ارائه چشم‌اندازهای تماشایی از دریای عمان، فرصتی کمیاب برای آشنایی با سبک زندگی و هنر صیادان محلی فراهم می‌کند و برای دوستداران طبیعت و ماجراجویان تجربه‌ای به‌یادماندنی به‌ارمغان می‌آورد.

آدرس ساحل و اسکله بریس: استان سیستان و بلوچستان ، جاده چابهار-گواتر، ۶۰ کیلومتری شرقی بندر چابهار، روستای بریس

ساحل صخره ای چابهار (ساحل دریا بزرگ)

ساحل صخره‌ای چابهار، معروف به ساحل دریا بزرگ، یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی در سواحل مکران است. این ساحل در امتداد خیابان کارگر در شهر چابهار واقع شده و به‌دلیل صخره‌های بلندبالا و برخورد امواج سهمگین با آن‌ها، منظره‌ای خیره‌کننده ایجاد می‌کند. در فصل مونسون، خصوصا در مردادماه، بادهای موسمی باعث ایجاد موج‌هایی با ارتفاع بیش از 10 تا ۱۵ متر می‌شوند که برخورد آن‌ها با صخره‌ها، فواره‌های طبیعی و صحنه‌های جذابی را پدید می‌آورد.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

بهترین هتل های چابهار کدام اند؟ از هتل های لوکس تا اقتصادی

پوشش گیاهی این ساحل عمدتا شامل خزه‌هایی است که سطح صخره‌ها را پوشانده و جلوه‌ای زیبا به آن می‌بخشد. در این منطقه، گونه‌های جانوری متنوعی مانند مرغان دریایی، لاک‌پشت‌ها، خرچنگ‌ها و ستاره‌های دریایی مشاهده می‌شوند. با وجود زیبایی‌های طبیعی، به‌دلیل وجود صخره‌های بلند و امواج خروشان، شنا در این ساحل توصیه نمی‌شود و می‌تواند بسیار خطرناک باشد. بااین‌حال، تماشای غروب آفتاب، قدم زدن در کنار ساحل و مشاهده موج‌فشان‌ها از فعالیت‌های محبوب گردشگران در این منطقه است. دسترسی به ساحل صخره‌ای چابهار تا حدودی آسان است و بازدید از آن در تمام طول سال امکان‌پذیر می‌باشد؛ اگرچه برای مشاهده موج‌فشان‌های بلند، فصل تابستان و به‌ویژه مردادماه بهترین زمان محسوب می‌شود.

آدرس ساحل صخره ای چابهار: سیستان و بلوچستان، جاده چابهار، رمین، امتداد خیابان کارگر، مجموعه تفریحی ساحل صخره ای یا دریا بزرگ

اقامت در سواحل مکران

برای اقامت در سواحل مکران، گزینه‌های متنوعی از هتل‌های مدرن گرفته تا اقامتگاه‌های بوم‌گردی سنتی در دسترس همگان قرار گرفته است. برای مثال، در همین چابهار، «هتل رز مکران» با امکانات رفاهی مدرن و موقعیت مرکزی، اقامتی راحت را برای مسافران فراهم می‌کند. از طرف دیگر، اقامتگاه‌های بوم‌گردی مانند «تیاب مکران» در روستای بندر تنگ کنارک، به گردشگران این امکان را می‌دهد تا برای مدت کوتاهی تجربه‌ای نزدیک به زندگی محلی داشته باشند. همچنین در سیریک، هتل کپری نگین مکران با طراحی سنتی و فاصله ۴۰۰ متری از ساحل دریای عمان، گزینه نسبتا مناسبی برای آن دسته از افرادی است که قصد دارند تا در محیطی بومی اقامت گزینند.

نکات بازدید از سواحل مکران

سواحل مکران با مناظر طبیعی و جاذبه‌های دیدنی منحصربه‌فردی که دارد، مقصد ایده‌آل بسیاری از گردشگران است. اما با تمام این تفاسیر، برای بهره‌مندی کامل از سفر به این منطقه، توجه به نکات زیر ضروری است:

• زمان مناسب سفر: بهترین زمان برای بازدید از سواحل مکران، فصول خنک سال مانند پاییز و زمستان است که دمای هوا معتدل‌تر بوده و شرایط بهتری برای گشت‌وگذار فراهم می‌شود.
• پوشش مناسب: لباس‌های نخی و راحت همراه داشته باشید تا در برابر گرما و رطوبت منطقه احساس راحتی کنید؛ اگرچه این بدان معنا نیست که لباس گرم همراه خود نداشته باشید.
• تدارکات سفر: با توجه به فاصله‌های طولانی بین جاذبه‌های مختلف مکران، اطمینان حاصل کنید که خودرویتان سوخت کافی دارد و آب آشامیدنی و مواد غذایی به همراه داشته باشید.
• حفظ محیط‌زیست: با همراه داشتن کیسه‌های زباله، به پاکیزگی سواحل کمک کرده و زباله‌های خود را جمع‌آوری کنید تا به حفظ زیبایی طبیعی منطقه کمک قابل تاملی کرده باشید.
• اقامت: سعی کنید تا پیش از سفر، اقامتگاه‌های محلی را رزرو کرده تا در طول سفر با هیچ مشکلی مواجه نشوید.

سخن پایانی

اینجا مکران است، سرزمینی که گرچه در قصه‌ها کمتر از آن یاد شده، ولی دست بر قضا، این روزها نامش بر سر زبان‌ها افتاده است. این منطقه با تاریخ پرفرازونشیب، طبیعت بکر و فرهنگ غنی، مقصدی جذاب برای عموم گردشگران داخلی و خارجی محسوب می‌شود. اگر در جست‌وجوی آرامش، هیجان یا درک عمیق‌تری از ایران هستید، یا به دنبال سرمایه‌گذاری در پایتخت احتمالی بعدی از این کشور هستید، مکران پیش پای شماست. قدم بردارید و این تقاطع بی‌مانند از تاریخ، فرهنگ و طبیعت را برای یک بار هم که شده از نزدیک مشاهده و تجربه کنید.

سوالات متداول