دژ محمدعلی خان کجاست؟ | قلعه ای مستحکم در خوزستان
نسا پاکباز اگر نگاهی به طبیعت و تاریخ جنوب ایران بیندازید نمی‌توانید همه جاذبه‌های این ناحیه را بشمارید. بخشی از این زیبایی به دلیل طبیعت بکر و خاص استان خوزستان و دیگر نواحی جنوب ایران است. اما جنوب ایران و خصوصا استان خوزستان تاریخ پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. اگر از کهن‌ترین روزگاران تا تاریخ معاصر را دنبال کنیم نواحی جنوب ایران مانند دژ محمدعلی خان نقشی کلیدی و مهم داشته اند که طبیعتا دست‌خوش تغییر و تحول شده اند.
این تاریخ پربار نیز باعث می‌شود تا ویژگی‌های فرهنگی غنی، آثار باستانی و بناهای مختلف از دوران مختلف برای ما باقی بمانند. یکی از این نواحی که پیشینه‌ای غنی و تاریخی طولانی را به دنبال دارد، دژ محمدعلی خان در دزفول است.
موقعیت جغرافیایی دژ محمدعلی خان
چنان که پیش‌تر اشاره کردیم اگر به استان خوزستان بروید، دو شهر سردشت و دزفول را در این استان خواهید یافت. دژ محمدعلی خان در ۲۵ کیلومتری شهر سردشت و در فاصله ۶۵ کیلومتری شهر دزفول واقع شده است.
در حقیقت از دزفول تا مرکز بخش سردشت ۴۵ کیلومتر فاصله دارید و بعد نیز ۲۵ کیلومتر در مسیر کوهستانی بسیار چشم‌نوازی پیش می‌روید تا به دژ محمدعلی خان برسید.
پیشینه تاریخی دژ محمدعلی خان
شاید یکی از مهم‌ترین اطلاعاتی که در خصوص یک ناحیه قدیمی می‌توانیم بگیریم آن است که چه تاریخچه‌ای را پشت سر گذاشته است. پس در این جا پیشینه تاریخی دژ محمدعلی خان که با نام‌های دیگری مانند دژ سردشت، دز مندزون و دز استورار نیز شناخته می‌شود را عنوان می‌کنیم.
اولین نکته آن است که این دژ به آن جهت دژ نام دارد که ساختار طبیعی کوه به مانند قلعه‌ای است که از افراد درون خود حفاظت می‌کند. البته گفته می‌شود در قدیم در این ناحیه ساختمان نیز وجود داشته که امروزه از بین رفته است. می‌توان گفت این کوه و پناهگاه از قدیم الایام به عنوان محلی برای مبارزه بر علیه حکومت وقت استفاده می‌شده است.
در سال ۱۲۳۲ است که دژ سردشت شاید برای اولین بار به عنوان محلی برای مبارزه با حکومت وقت انتخاب می‌شود. محمدعلی خان اول و محمودصالح چهارلنگ بختیاری در برابر ظلم‌های خانلرمیرزا احتشام الدوله حاکم وقت لرستان و خوزستان و همین طور بر علیه ابراهیم میرزا پسرش مبارزه کردند و در دژ سردشت پناه گرفتند. دلیل نام‌گذاری این به نام محمدعلی خان نیز برگرفته از وقایع همین سال‌هاست.
چند سال بعد یعنی در سال ۱۳۰۷ برادر محمدعلی خان که علی مردان خان نام داشت نیز شروع به فعالیت علیه نظام رضاخانی می‌کند. علی مردان خان هیئتی به نام هیئت اجتماعیه بختیاری تشکیل می‌دهد و علیه رضاخان قیام می‌کند. رضا شاه اما برای سرکوب این گروه انقلابی، نیروهای خود را به منطقه دژ سردشت فرستاد.
علی مردان خان و همراهان او، پس از یک سال جنگ پارتیزانی با وساطت برخی بزرگان تسلیم شدند و به تهران رفتند. علی مردان خان پس از مدتی در تهران دستگیر و سپس به زندان قصر برده شد. او در نهایت در یکی از روزهای ماه اسفند ۱۳۱۳ اعدام شد. او و یارانش نیز از این دژ به عنوان پناهگاهی طبیعی استفاده می‌کردند.
بهترین زمان بازدید از دژ سردشت
چنان که می‌دانید استان خوزستان آب و هوایی گرم دارد و در فصول گرم سال یعنی اواخر بهار و تابستان سفر به این نواحی را آن چنان پیشنهاد نمی‌کنیم. اما در ماه‌های آذر تا اواسط خرداد زمان بسیار خوبی است که از هوای معتدل و خوش این نواحی استفاده کنید و به راحتی و خوبی در طبیعت این استان و حوالی دژ محمدعلی خان استفاده ببرید. از طرفی در این فصول باران بیشتری می‌بارد و باعث پرآب‌تر شدن و سرسبزی این طبیعت خواهد بود.
مسیر دسترسی به دژ محمدعلی خان
اگر قصد سفر به دژ محمدعلی خان را دارید، باید دل به جاده سردشت بزنید. در این مسیر باید بعد از گذر از روستای گوروی یا توت علیا به سمت بپیچید و در جاده‌ای فرعی به نام احمد فداله قرار بگیرید. اولین روستا در این جاده روستای لب سفید است. پس از آن جاده ارتفاع می‌گیرد و روستای بعدی ابوالحسن است. در این حوالی است که میخ‌کوب جنگل‌های بلوط زاگرس خواهید شد. پس از این روستا نیاز است تا حدود شش کیلومتر رانندگی کنید و در نهایت به دز استوار برسید. ارتفاع جاده از سطح دریا نزدیک دژ محمدعلی خان ۸۵۰ متر است.
رو به روی دژ محمدعلی خان دره‌ای وجود دارد که از طریق راه باریک پاکوبی به پایین آن خواهید رسید. این مسیر حدود پانزده دقیقه طول می‌کشد و مملو از درختان بلوط و بادام کوهی است. در ادامه حرکت به سمت دژ حیرت انگیز محمدعلی خان و ضمن دسترسی به این دژ، میتوانید از منطقه زیبا و چشم‌نواز گاومیر نیز دیدن کنید. منظره‌ای به یاد ماندنی در دل جاده خواهید یافت.
همچنین درصورتی که به دنبال سریع ترین راه برای رسیدن به دژ محمدعلی خان هستید لازم است در صدد تهیه بلیط هواپیما دزفول برآیید.
جاذبه‌های اطراف دژ محمدعلی خان
چنان که اشاره کردیم در نزدیکی این دژ زیبایی‌های طبیعی مختلفی نیز وجود دارد که قطعا ارزش تماشا را خواهد داشت. در این جا برخی از این مناظر زیبا را معرفی می‌کنیم تا اگر علاقه داشتید از این زیبایی‌ها نیز دیدن کنید.
آبشارهای دوقلو
این آبشارها همانی است که پیش تر نیز اشاره کردیم. چنان که گفتیم این آبشارها ارتفاع بلندی دارند و زیبایی خاصی می‌سازند. اگر قصد دارید به این آبشارها برسید نیاز است تا حدود بیست دقیقه پیاده روی کنید. سمت راست این آبشارها درخت‌های موردی قد راست کرده‌اند که زیبایی به خصوصی به طبیعت بخشیده‌اند. در مقابل آبشارها یک کمپ نیز وجود دارد که به شما اجازه می‌دهد چند روز در این منطقه اقامت کنید و لذت ببرید.
اتاقک های سنگی
اتاقک‌های سنگی کوچک و بزرگی در اطراف این نواحی وجود دارند که نشان از فرهنگ غنی عشایر این نواحی است. این اتاقک‌ها برای استراحت عشایر ساخته شده است و زیبایی تاریخی وفرهنگی خاصی نیز دارند. البته در هنگام بازدید از این اتاقک‌ها مراقبت لازم را داشته باشید، چرا که امکان تخریب آن‌ها نیز وجود دارد.
شیرهای سنگی
یکی دیگر از عناصری که در دشت‌های استان‌هایی مانند خوزستان، لرستان، کهکیلویه و بویراحمد و… میتوانید بیابید، شیرهای سنگی‌ای است که نشان دلاوری و شجاعت عشایر و مردمان این مرز و بوم است. طبیعتا این شیرهای سنگی در رابطه با دژ محمدعلی خان نیز قابل بررسی هستند و غنای تاریخی و فرهنگی به این نواحی می‌بخشند.
جدای از این مناظر و جاذبه‌ها، موارد دیگری مانند کوه هفت تنان، گرد بیشه، آبشار نمک، قلعه طاهرآباد، سازه‌های آبی شوشتر و… با فاصله کم و بیش نسبت به دژ محمدعلی خان قرار دارند که قطعا ارزش تماشا و تفرج را دارند.
نکات مهم در رابطه با بازدید دژ محمدعلی خان
اگر قصد سفر به استان خوزستان و پس از آن بازدید از دژ محمدعلی خان را دارید، شاید بد نباشد چند نکته را در نظر بگیرید تا سفری جذاب‌تر را تجربه کنید. این موارد را در این جا ذکر خواهیم کرد:
- به غیر از طبیعت جذاب این ناحیه آبشاری نیز در نزدیکی آن وجود دارد. این آبشار با ارتفاع بسیاری که دارد، زیبایی خارق العاده‌ای را ساخته است. طبیعتا این آبشار در فصول پرباران سال پرآب‌تر است و زیبایی بیشتری را به نمایش خواهد گذاشت.
- اگر اهل عکاسی هستید، دقت کنید که نمایی دور از دژ را باید انتخاب کنید تا بتوانید به تمامی زیبایی آن را در قاب خود جای دهید.
- حتما دقت کنید که برای هر حرکت خود از یک راهنمای محلی کمک بگیرید. چرا که صعود از این کوه و رسیدن به ناحیه بالای کوه و پیدا کردن نقطه مناسب راهپیمایی کاری دشوار است که امکان وجود خطر را نیز دارد.
- حتما در نظر داشته باشید که همه وسایل مورد نیاز اعم از کمک‌های اولیه، خوراکی، پوشاک مناسب، کرم ضدآفتاب، عینک، کفش مناسب و… را داشته باشید. چرا که در اطراف این دژ فروشگاهی وجود ندارد.
- یکی دیگر از مسائلی که در راه رسیدن به این دژ وجود دارد آن است که تاکسی و اتوبوسی در اطراف خود ندارد. بنابراین باید همراه تور باشید و یا ماشین شخصی داشته باشید تا این مسیر را طی کنید.
- جاده فرعی منتهی به دژ محمدعلی خان آسفالت است اما به هر حال کوهستانی و باریک است. بنابراین جوانب احتیاط برای حرکت در جاده دژ را رعایت کنید و الزامات تعمیر ماشین را همراه داشته باشید.
- در فصول بارندگی جوی‌ها و رودهای فصلی کوچک و بزرگی را در اطراف این کوه می‌یابید که جلوه‌ای زیبا به طبیعت اطراف خود می‌بخشد.
- جدای از بازدید و تماشای این مناظر زیبا شما میتوانید در طبیعت بکر و جذاب این نواحی کمپینگ داشته باشید و مدتی را در جوار طبیعت زیست کنید. البته چنان که اشاره کردیم لوازم کافی و ضروری را به همراه داشته باشید.
سخن پایانی
در این مقاله تلاش ما بر آن بود تا برخی ویژگی‌ها و پیشینه تاریخی این دژ خارق العاده را عنوان کنیم و زمینه آشنایی با این زیبایی طبیعی و همزمان تاریخی را فراهم آوریم. با بررسی این ویژگی‌ها و درک دقیق موقعیت این دژ می‌توان سفری راحت‌تر و مطمئن‌تر را تجربه کرد. همچنین در صورتی که از تماشای این طبیعت بکر لذت بردید میتوانید از جاهای دیدنی دزفول که در همان نزدیکی هستند بازدید کنید.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.