شهر زیر زمینی نوش آباد | داستان مخفیگاهی در قلب تاریخ
مبینا قراباغی شهر زیرزمینی نوش‌آباد، با نام محلی «اویی»، یکی از شگفتی‌های تاریخی ایران است که در زیر بافت کنونی شهر نوش‌آباد، در سه کیلومتری آران و بیدگل، قرار گرفته است. این مجموعه با قدمتی حدود ۱,۵۰۰ سال، به دوره ساسانیان تا صفویان بازمی‌گردد و در سال ۱۳۸۵ هجری شمسی به‌طور اتفاقی کشف شد. این شهر زیرزمینی با ساختاری پیچیده از دالان‌های تودرتو و اتاق‌های کوچک، در سه طبقه و در عمقی بین ۴ تا ۱۶ متر زیر زمین گسترش یافته است. هدف اصلی از ساخت این پناهگاه زیرزمینی، حفاظت از مردم در برابر حملات دشمنان و شرایط ناامن منطقه بوده است. برای آن دسته از افرادی که قصد دارند تا با سفری به اعماق زمین، با رازهای نهفته در دل خاک نوش‌آباد آشنا شوند، پیشنهاد می‌کنم که در ادامه با ما در پته همراه شوید.
شهر زیرزمینی نوش آباد کجاست؟
شهر زیرزمینی نوش‌آباد در استان اصفهان و در محدوده شهرستان آران و بیدگل واقع شده است. این شهر در فاصله حدود ۵ کیلومتری شمال کاشان و ۳ کیلومتری آران و بیدگل قرار دارد و از شمال به دریاچه نمک قم و از جنوب به کاشان متصل شده است.
آدرس شهر زیرزمینی نوش‌آباد: استان اصفهان، شهر نوش‌آباد، خیابان امام خمینی، مجموعه شهر زیرزمینی نوش‌آباد
مسیر دسترسی به شهر نوش آباد
شهر نوش‌آباد همانطور که اشاره شد، از جمله جاهای دیدنی کاشان بوده و در شمال این شهر، در فاصله حدود ۵ کیلومتری آن واقع شده است. برای دسترسی به این شهر تاریخی، می‌توانید از مسیرهای زیر استفاده کنید:
از تهران: در ابتدای امر باید وارد اتوبان تهران-قم شوید و پس از عبور از قم، به آزادراه قم-اصفهان (آزادراه شماره ۷) وارد شوید. پس از طی مسافتی چند، خروجی کاشان را دنبال کنید. پیش از رسیدن به کاشان، تابلوی آران و بیدگل را مشاهده خواهید کرد؛ با ادامه مسیر به‌سمت آران و بیدگل، قبل از ورود به این شهر، تابلوی نوش‌آباد را خواهید دید که شما را به مقصد مورد نظر هدایت می‌کند.
از کاشان: از طرف دیگر، اگر در شهر کاشان حضور دارید، می‌توانید از بلوار کویر به‌سمت جاده نوش‌آباد-کاشان حرکت کنید. این مسیر حدود ۱۳ کیلومتر است و شما را مستقیما به نوش‌آباد می‌رساند.
در نوش‌آباد، ورودی‌های متعددی برای شهر زیرزمینی «اویی» وجود دارد که یکی از معروف‌ترین آن‌ها در خیابان امام خمینی و نزدیکی میدان شهدا واقع شده است. با توجه به اینکه برخی ورودی‌ها ممکن است در ایام خاصی از هفته قابل تردد باشند، توصیه می‌شود پیش از مراجعه، اطلاعات به‌روز را از منابع محلی یا وب‌سایت‌های فعال در این حوزه دنبال کنید.
قدمت شهر زیرزمینی نوش آباد
شهر زیرزمینی نوش‌آباد، یکی از شگفتی‌های معماری دست‌کند ایران است که در زیر بافت کنونی شهر نوش‌آباد، واقع در سه کیلومتری آران و بیدگل، قرار دارد. این مجموعه باستانی در عمق ۴ تا ۱۶ متری زمین و در سه طبقه ساخته شده است. بر اساس پژوهش‌های باستان‌شناسی صورت گرفته، قدمت این شهر به حدود ۱,۵۰۰ سال پیش، درست در دوران حکومت پادشاهان ساسانی بازمی‌گردد. این مجموعه در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۵ هجری شمسی با شماره ثبت ۱۵۸۱۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گفتنی است که شهر زیرزمینی نوش‌آباد با ساختار پیچیده‌ای از دالان‌های تودرتو، اتاق‌های متعدد و چاه‌های ارتباطی، به‌عنوان پناهگاهی امن در برابر حملات دشمن و شرایط نامساعد جوی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. گویا این شهر زیرزمینی در هنگام حمله مغولان به ایران‌زمین مورد استفاده قرار گرفته است و برای چندی مامن اهالی منطقه بوده است.
برای گردشگرانی که به تاریخ و معماری علاقه‌مند و کنجکاو در این زمینه‌ها هستند، بازدید از این شهر زیرزمینی فرصتی منحصربه‌فرد برای آشنایی با زندگی و تدابیر امنیتی مردمان ایران در قرون گذشته فراهم می‌کند. با توجه به اهمیت تاریخی و فرهنگی این مجموعه، توصیه می‌شود پیش از بازدید از آن، اطلاعات به‌روز و دقیقی از منابع معتبر جمع‌آوری کرده و با طرح برنامه‌ریزی مناسب، از این اثر ارزشمند دیدن کنید.
شگفتی های شهر زیرزمینی اویی
شهر زیرزمینی اویی که یک مجموعه دست‌کند با قدمتی بیش از ۱,۵۰۰ سال است، در عمق ۴ تا ۱۶ متری زمین گسترده شده است و این موضوع به خودیِ خود یک شگفتی است. این مجموعه با وسعتی بیش از ۱۵,۰۰۰ مترمربع، نمونه‌ای بی‌نظیر از مهندسی و خلاقیت معماران ایرانی در دوران باستان محسوب می‌شود. این شهر زیرزمینی با مساحتی حدود ۴ کیلومتر مربع، در سه طبقه ساخته شده و شامل دالان‌ها، اتاق‌ها و چاه‌های متعددی است که به‌صورت شبکه‌ای به هم متصل هستند. ارتفاع سقف‌ها به‌اندازه قد یک انسان، یعنی حدود ۱۷۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر است.
یکی از ویژگی‌های برجسته اویی که شاید کمتر مورد توجه قرار گیرد، سیستم تهویه هوای طبیعی آن است که با استفاده از اختلاف دما و فشار بین سطوح مختلف، هوای تازه را به داخل این مجموعه هدایت می‌کند. علاوه‌براین، ساختار متراکم و تودرتوی شهر زیرزمینی اویی، امکان دفاع و مخفی شدن ساکنان را در برابر مهاجمان فراهم می‌کرده است.
این مجموعه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین شهرهای زیرزمینی جهان، نمایانگر خلاقیت و توانمندی‌های معماران ایرانی در دوران ساسانی بوده و هنوز هم هست. همچنین، وجود چاه‌ها و کانال‌های متعدد برای دسترسی به آب و خروجی‌های اضطراری، نشان‌دهنده برنامه‌ریزی دقیق طراحان این پروژه و سازندگان آن است.
این شهر زیرزمینی با توجه به پتانسیل‌هایی که داشته است، در گذشته به‌عنوان پناهگاهی در برابر حملات احتمالی دشمنان و شرایط نامساعد جوی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. به‌طورکلی، معماری هوشمندانه و پیچیدگی ساختار اویی، آن را به یکی از بی‌نظیرترین جاذبه‌های گردشگری ایران تبدیل کرده است که در ادامه به‌طور دقیق‌تر به آن خواهیم پرداخت.
معماری شهر زیرزمینی نوش آباد
شهر زیرزمینی نوش‌آباد، یکی از شاهکارهای معماری دست‌کند ایران است که بارها اشاره شد که در دوره ساسانیان (حوالی ۱,۵۰۰ سال پیش) ساخته شده است. این شهر زیرزمینی دارای ساختاری متراکم و پیچیده است که شامل دالان‌های باریک، اتاق‌های کوچک و تونل‌های متعددی می‌شود. این ساختار به‌صورت لابیرنت طراحی شده تا مهاجمان را به تله بیندازد و امنیت ساکنان را تا جای ممکن تامین کند.
ارتفاع بیشتر بخش‌های اویی بین ۱۷۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر ارزیابی شده است که با قد طبیعی انسان مطابقت دارد. بر دیوارها در فواصل منظم، جای پیه‌سوزها (چراغ‌های روغنی) دیده می‌شود و در برخی اتاق‌ها، سکوهای کوتاهی برای نشستن و تاقچه‌هایی برای قرار دادن اشیاء طراحی و تعبیه شده است. شایان ذکر است که برخلاف بسیاری از منابع که عمق دالان‌های نوش‌آباد را بین 4 تا 18 متر ذکر کرده‌اند، برخی کارشناسان، این مجموعه را به صورت زیر طبقه‌بندی کرده‌اند:
- طبقه اول در عمق ۴ تا ۶ متری
- طبقه دوم در عمق ۱۲ تا ۱۶ متری
- طبقه سوم در عمق ۱۸ تا ۲۲ متری
طراحی عمق‌محور این شهر زیرزمینی به ساکنان منطقه، این امکان را می‌داده تا در مواقع خطر به طبقات پایین‌تر پناه ببرند و با رفتن به طبقات زیرین، از امنیت بیشتری برخوردار شوند. لازم به ذکر است که خاک رس محکم منطقه نیز به استحکام و پایداری این سازه کمک شایانی کرده است. ورودی‌های فعلی این شهر زیرزمینی از طریق آب‌انبارهای دوره صفویه است که با حدود ۵۰ پله به پایین می‌رسند. این ورودی‌ها به‌طور اتفاقی در سال ۱۳۸۵ شمسی هنگام حفر چاه در یک منزل مسکونی کشف شدند. از آن زمان تاکنون، کاوش‌ها و مرمت‌هایی برای آماده‌سازی این مجموعه جهت بازدید عمومی انجام شده است.
شهر زیرزمینی نوش‌آباد با ساختار بی‌نظیر و طراحی هوشمندانه‌اش، جلوه‌ای شگرف از مهندسی و معماری ایران باستان را در معرض نمایش می‌گذارد. این مجموعه شاهکار، گواهی بر اوج خلاقیت و مهارت‌های فنی نیاکان ما در تطبیق با شرایط محیطی و مقابله با تهدیدات امنیتی است و عمق درک آنان از هنر و دانش مهندسی را آشکار می‌سازد.
هزینه و ساعت بازدید شهر زیرزمینی نوش آباد
شهر زیرزمینی نوش‌آباد، یکی از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری استان اصفهان، در تمام ایام سال به‌جز تعطیلات سوگواری، پذیرای عموم بازدیدکنندگان است. ساعات بازدید در نیمه اول سال (فصل‌های بهار و تابستان) از ساعت ۸:۳۰ صبح تا اذان مغرب به افق نوش‌آباد (حدود ساعت ۲۰:۰۰) برنامه‌ریزی شده است؛ ضمن اینکه در نیمه دوم سال (پاییز و زمستان) از ساعت ۸:۳۰ صبح تا اذان مغرب (حدود ساعت ۱۷:۳۰) می‌توان از این شهر زیرزمینی بازدید کرد. هزینه ورودی برای گردشگران ایرانی ۴۰,۰۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی ۱۰۰,۰۰۰ تومان یا شاید هم بیشتر تعیین شده است.
توجه داشته باشید که این مجموعه دارای دو ورودی اصلی است:
ورودی شماره یک: شهر نوش‌آباد، میدان شهدا، بلوار جلال زادگان، کوچه شهید میرزاجانی که این ورودی معمولا در ایام خاصی از سال باز است.
ورودی شماره دو: شهر نوش‌آباد، میدان شهدا، خیابان امام خمینی، کوچه شهید مائلیان که این ورودی در تمام ایام سال فعال است و به‌دلیل دسترسی آسان‌تر، بیشتر مورد استقبال مردم و استفاده بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد.
پیشنهاد می‌شود پیش از برنامه‌ریزی برای بازدید از این مجموعه تاریخی، با مراکز گردشگری محلی تماس بگیرید یا به وب‌سایت‌های معتبر و فعال در این زمینه مراجعه کنید؛ زیرا اطلاع از آخرین تغییرات در ساعات کاری و هزینه‌های ورودی می‌تواند از هر گونه مشکل احتمالی در سفر شما به این منطقه جلوگیری کند.
جاهای دیدنی اطراف شهر زیرزمینی نوش آباد
برای گردشگرانی که به کاشان سفر می‌کنند، بازدید از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی اطراف شهر زیرزمینی نوش‌آباد تجربه‌ای ارزشمند خواهد بود. در ادامه، فهرستی از این مکان‌های دیدنی ارائه می‌شود که توجه به آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود:
- مسجد جامع نوش‌آباد
- مسجد امام علی (ع)
- قلعه خشتی سیزان
- پل تاریخی اسحاق‌آباد
- خانه تاریخی صفا
- چهارطاقی نیاسر
سخن پایانی
هموطن عزیز، نوید آنکه با گام نهادن در شهر زیرزمینی نوش‌آباد، سفری به اعماق تاریخ ایران را آغاز خواهید کرد؛ جایی در اطراف کاشان، درست در دل خاک تا عمق 6 متر تا 16 متر، تمدنی کهن و معماری بی‌نظیر انتظار شما را می‌کشد. این مجموعه باستانی با دالان‌های پیچیده و اتاق‌های دست‌کند، رازهای ناگفته‌ای از دوران ساسانی تا صفوی را در خود نهفته داشته است. بدون شک می‌توان این‌چنین عنوان کرد که شما با بازدید از این شاهکار زیرزمینی، ضمن آنکه با هنر و خلاقیت نیاکانمان آشنا می‌شوید، تجربه‌ای متفاوت و به‌یادماندنی را در سفر خود رقم خواهید زد.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه اولین نفر باشید که نظر می‌دهید.