روستای پالنگان کجاست؟ | جاذبه ای در کردستان + عکس و آدرس
مبینا قره باغی روستای پالنگان، روستایی پلکانی و جاذبه‌ای مثال زدنی از توابع کامیاران، واقع در کردستان ایران است که به تعبیر اهالی آن، این روستا «پلنگان» است. روستای پلکانی پالنگان به‌دلیل معماری فوق‌العاده زیبا و طبیعت بکری که دارد، همیشه مورد توجه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است. نام روستای پالنگان که در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است، نمونه کاملی از روستاهای پلکانی ایران‌زمین و روستاهایی همچون ماسوله و اورامان است.
پس اگر شما هم کنجکاو شده‌اید که آیا زیبایی‌های روستای پالنگان در حد و اندازه دیگر روستاهای پلکانی کشور جاهای دیدنی نزدیک به پالنگاناست یا خیر؛ مانند همیشه در ادامه با ما همراه شوید تا با یکدیگر سفری به غرب ایران داشته باشیم و سر از مرز استان‌های کرمانشاه و کردستان درآوریم.
روستای پالنگان کجاست؟
روستای پالنگان که یکی از جاهای دیدنی کردستان است، در مرز این استان با کرمانشاه و در ابتدای منطقه اورامانات قرار دارد. روستای اورامان دیگر روستای پلکانی استان کردستان نیز در همین منطقه و در نزدیکی روستای پالنگان واقع شده است. از مرکز استان کردستان، سنندج تا کامیاران حدود فاصله 70 کیلومتر فاصله وجود دارد و فاصله بین کامیاران و روستای پالنگان نیز حدود 57 کیلومتر محاسبه شده است.
مسیر دسترسی به روستای پالنگان
لازم به ذکر است که خوشبختانه برای سفر به روستا پالنگان چندین مسیر دسترسی مختلف وجود دارد؛ از این نظر خوشبختانه که از ترافیک مسیر کاسته شده و بر تنوع این مسیر نیز افزوده است. شما می‌توانید برای بازدید از روستای پالنگان از شهرهای سنندج، کامیاران، سروآباد و پاوه عبور کنید و همین بر لذت سفر می‌افزاید. از طرف دیگر به این موضوع اشاره کنیم که تمام جاده‌های منتهی به روستای پالنگان آسفالت هستند و حداقل از این نظر کمبودی ندارد.
حال انتخاب با شماست که کدام مسیر را انتخاب کنید و تجریح می‌دهید تا از کدام شهر عبور کنید و از مناظر اطراف آن لذت ببرید. اما انتخاب این مسیر به موقعیت مکانی و محل سکونت شما نیز بستگی دارد و نمی‌توان از آن صرف نظر کرد. ضمنا توجه داشته باشید که نوع سفر به روستای پالنگان نیز کاملا به خود شما بستگی دارد و شما می‌توانید با خودروی شخصی، اتوبوس، هواپیما، قطار و تورهای گردشگری سفری به‌یادماندنی را تجربه کنید؛ البته که لزوما به این معنا نیست که قرار است از تهران در فرودگاه فرضی روستای پالنگان فرود آیید یا اینکه خبری از ریل قطار منتهی به روستای پالنگان نیست. در واقع این نوع سفرها مجموعه متنوعی از روش‌های جابجایی، آن هم به‌صورت ترکیبی را شامل می‌شود.
در آخر به جاده خاکی و فرعی ورودی روستای پالنگان اشاره کنیم که با منطقه‌ای مملو از چشم‌اندازهای بی‌نظیر از درختان بلوط و زمین‌های کشاورزی روبرو می‌شوید. جالب آنکه این جاده خاکی به دروازه ورود به «بهشت گمشده» یا «بهشت پنهان» معروف شده است. روی تابلوهای ورودی این روستا با جمله جالبی مواجه خواهید شد که بر روی آن، چنین نوشته شده است:
«به بهشت گمشده کردستان خوش آمدید!»
در ادامه به فاصله پالنگان تا کرمانشاه، اورامانات و سنندج اشاره می‌کنیم و مسیر دسترسی به این روستا از جوانب مختلف بررسی می‌کنیم.
فاصله پالنگان تا کرمانشاه
در صورتی که ساکن شهر تهران یا شهرهای مرکزی ایران باشید، احتمالا بهتر است تا برای سفر به روستای پالنگان، مسیر کرمانشاه را پیش بگیرید. اگر قصد دارید تا با خودروی شخصی به پالنگان سفر کنید، بهتر است تا مسیر کرمانشاه را بررسی کنید که حدود 110 کیلومتر (1 الی 2 ساعت) مسافت دارد؛ حتما متوجه خواهید شد که در صورت استفاده از این مسیر به‌دلیل وجود اتوبان با هیچ‌گونه ترافیکی مواجه نخواهید شد.
پس از رسیدن به کرمانشاه، باید به‌سمت کامیاران حرکت کنید و به کامیاران هم که رسیدید با تابلوی روستای پالنگان مواجه خواهید شد و طبعا از آن راهنمایی می‌گیرید. در طول مسیر سفر به روستای پالنگان از کامیاران، جاذبه‌های طبیعی متنوعی وجود دارد که از خستگی و یکنواختی سفر می‌کاهد.
فاصله پالنگان تا اورامانات
فاصله روستای پالنگان تا اورامانات یا روستای اورامان تخت حدود 111 کیلومتر (1 الی 2 ساعت) برآورد شده است که در طول این مسیر نیز از روستاهای مختلفی عبور خواهید کرد. روستاهای رودبر، درکی، که لو جنیره، لاچه قالی، خواره گاله، دمبو، دزلی، دره ناخی، ذکریان، خشکین، حسین‌آباد، قلعه‌جی، تازه‌آباد تفلی، احمدآباد تفلی، گرگه‌ای، سروآباد، محمودآباد، سرومال، ژریژه، دهکانان و تفین بین این دو روستا قرار دارند. واضح است که برای پیمایش این مسیر می‌توانید از خودروی شخصی، اتوبوس، مینی‌بوس و تاکسی‌های خطی استفاده کنید.
همانطور که احتمالا می‌دانید، منطقه اورامانات جزو محبوب‌ترین جاهای دیدنی استان کردستان و کرمانشاه است که جاهای دیدنی طبیعی و تاریخی ارزشمندی از جمله روستای اورامان تخت را شامل می‌شود. پس در صورت سفر به روستای پالنگان از اورامانات غافل نشوید و لحظه‌ای درنگ نکنید، ولی جاهای دیدنی اورامانات را بررسی کنید و با دید بازتری به این منطقه وارد شوید.
فاصله پالنگان تا سنندج
برای ورود به کامیاران که درست در میانه مسیر سنندج تا کرمانشاه قرار دارد، می‌توانید از چندین مسیر مختلف از جمله اتوبان بزرگ بین این دو شهر استفاده کنید. فاصله روستای پالنگان تا سنندج حدود 121 کیلومتر) 2 ساعت) است و برای سفر به سنندج روش‌های متنوعی در دسترس است. پیش‌تر به‌صورت کوتاه اشاره شد که پس از رسیدن به کامیاران باید به‌سمت روستای پالنگان حرکت کنید؛ ولی در واقع باید وارد جاده روستای «توبره ریز» شوید و همین مسیر را تا رسیدن به تابلوی سبز رنگ روستای پالنگان ادامه دهید. در طول این مسیر نیز از روستاهای ماویان، گازرخانی، گشکی، کاشتر، بزوش و یوزیدر عبور خواهید کرد و همین روستاها می‌توانند توقفگاه شما باشند.
ضمنا لازم به ذکر است که راه‌های دیگری برای سفر به روستای پالنگان هم وجود دارد؛ برای مثال شما قادر خواهید بود که با هواپیما، قطار یا اتوبوس تا سنندج سفر کنید و از سنندج به کامیاران و از کامیاران تا پالنگان را با مینی‌بوس یا تاکسی‌های خطی بپیمایید.
هرچند اگر هدف اصلی شما از سفر به روستای پالنگان طبیعت‌گردی و کوهنوردی باشد، سفر با خودروی شخصی یا شرکت در تورهای گردشگری می‌تواند بهترین انتخاب‌های ممکن باشند؛ زیرا عملا با سایر وسایل نقلیه نمی‌توانید هر زمانی که دلتان خواست، در طول مسیر توقف کنید یا از جاذبه‌های گردشگری بین سنندج و پالنگان بازدید کنید.
تاریخچه روستای پالنگان
روستای پالنگان، یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین روستاهای پلکانی ایران است که در غرب کشور و در استان کردستان واقع شده است. این روستا طی ادوار مختلف تاریخی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و از زمان حکومت‌های محلی و ایلاتی مورد توجه قرار گرفته است.
تاریخچه پالنگان به دوره‌های مختلف ایران باستان، سلسله ساسانیان و حکومت‌های اسلامی برمی‌گردد و مخصوصا در دوران حکومت صفویه و قاجاریه به‌عنوان یکی از مراکز ایلات کُردنشین نقش پررنگی داشته است. در واقع پالنگان در گذشته یکی از پناهگاه‌های مهم قبایل کُرد شناخته می‌شد و در نزدیکی قلعه‌ای تاریخی به همین نام قرار دارد که قدمت آن به دوران حکومت‌های محلی و ایلاتی بازمی‌گردد.
قدمت خانه‌های روستای پالنگان به دوران پیش از اسلام و احتمالا ساسانیان یا مادها بازمی‌گردد، هرچند این خانه‌ها در طول ادوار مختلف بارها تخریب شده و دوباره بازسازی شده است. این روستا برای بیش از 400 سال مرکز حکمرانی اردلان بوده است. افزون بر این امیرنشین اردلان که از خاندان‌های نامدار کردتبار بوده است، بیش از 700 سال بر شمال غرب ایران، یعنی بخش‌های مناطق کردنشین ایران حکمرانی کرده است. این بخش‌ها از اواسط قرن هفتم هجری تا اواخر قرن سیزدهم هجری تا اواخر دوره حکومت قاجار معادل با 1169 تا 1867 میلادی تحت سلطه بنی اردلان بوده‌اند. شاید برایتان جالب باشد که بنی اردلان ادعا داشته‌اند که با «اردشیر بابکان»، بنیانگذار سلسله ساسانیان نسبت داشته‌اند.
برخی از باستان‌شناسان اصرار دارند که قدمت این روستا به دوره مادها برمی‌گردد. این دسته از افراد دلیلشان برای اثبات این ادعا را بررسی بقایای قلعه تاریخی نزدیک به این روستا، پل‌های تاریخی، گورستان و آتشکده قدیمی موجود در این روستا عنوان کرده‌اند. به‌طورکلی وجود چشمه‌ها، رودخانه‌ها و پل‌هایی که بر روی آن‌ها ساخته شده نیز مزید بر علت شده‌اند تا روستای پالنگان در طول تاریخ محل تجمع ایلات و اقوام مختلف باشد.
موقعیت جغرافیایی پالنگان
روستای پالنگان در یک منطقه کوهستانی و در دامنه ارتفاعات شاهکوه واقع شده است. قرارگیری این روستا در ارتفاعات کوهستان که در ابتدای منطقه اورامانات و حوالی مرز استان کردستان و کرمانشاه قرار دارد، باعث شده است تا آب و هوای منطقه تحت تاثیر قرار گیرد؛ به عبارت دیگر علت آب و هوای سرد و خشک روستای پالنگان، موقعیت جغرافیایی آن است. جالب آنکه در جنوب غربی این روستا، کوه‌های کل و سرلو و جنوب شرقی آن را نیز گردنه زمان گریوه محدود کرده است؛ از این رو چشم‌اندازهای زیبایی از مناطق اطراف روستای پالنگان در دسترس شماست.
دلیل نامگذاری روستا و معنی پالنگان کامیاران
با دیدن یا شنیدن نام روستای پالنگان، شاید این سوال مطرح شود که اصلا پالنگان یعنی چه؟ چرا این نام را برای این روستا انتخاب کرده‌اند؟ دلیل خاصی داشته است یا صرفا برگرفته از یک ذهن خلاق بوده است؟ اگر اندکی به واژه «پالنگان» دقت کنید، متوجه دو واژه دیگر «پای لنگان» یا «پلنگان» خواهید شد. اما در جواب اینکه کدام یک تعبیر درست‌تری از این نامگذاری می‌تواند باشد، باید اظهار داشت که پلنگان برگرفته از پلنگ، نام برگزیده برای این روستا بوده است. علت اصلی نامگذاری روستای پالنگان را سکونت پلنگ‌هایی که در زمان‌های گذشته عنوان کرده‌اند که در منطقه سکونت داشته‌اند.
البته برخی‌ها هم در باب این نامگذاری چنین اظهار نظر کرده‌اند که این روستای پلکانی کردنشین است و راز این نام نیز در فرهنگ و واژگان کردی نهفته است. این دسته از افراد درباره نامگذاری روستای پالنگان چنین برآوردی داشته‌اند که «پال» در گویش کردی به‌معنای تکیه‌گاه آمده است که به معماری پلکانی و خانه‌های این روستا اشاره دارد؛ به تعبیر این افراد خانه‌های روستای پالنگان به یکدیگر تکیه کرده‌اند و از این رو بین نامگذاری پالنگان و گویش کردی رابطه مستقیمی قائل شده‌اند.
از طرفی دسته دیگری از افراد معتقدند که «پالو» در واژه‌نامه‌های هورامی به‌معنای «شهر»، «پایتخت»، «قلعه» و «دژ» یا حتی مکانی است که چشمه‌های جوشان دارد؛ این فرضیه با توجه به قرارگیری روستای پالنگان در کنار رودخانه، همچین هم بی‌راه نیست.
معماری روستای پالنگان
خانه‌های روستای پالنگان با استفاده از مصالح محلی (سنگی، چوبی و گِلی) و به شکل پلکانی بدون بکار بردن ملات (خشکه‌چینی) ساخته شده‌اند. این سبک معماری نشانگر هماهنگی زندگی اهالی این روستا با اقلیم کوهستانی اطراف دارد. حتی برخی از منابع، این سبک معماری و ساختار پلکانی را دلیل بر حفاظت از مردم در برابر حملات و شرایط سخت زیست‌محیطی عنوان کرده‌اند. حتی برخی از افراد، روستای پالنگان را «ماسوله کردستان» معرفی کرده‌اند، هرچند که این لقب را بیشتر برای روستای اورامان بکار می‌برند.
لازم به ذکر است که اساسا سبک معماری پلکانی مختص ماسوله نیست و بسیاری از روستاهای واقع در ارتفاعات کوهستانی ایران با این سبک معماری طراحی شده‌اند. خانه‌های این روستا همچون پله بر روی یکدیگر ساخته شده‌اند، گرچه قدیمی هستند، ولی همچنان مستحکم باقی مانده‌اند و به یکدیگر تکیه زده‌اند.
لازم به ذکر است که تمام خانه‌های روستای پالنگان در بخش شرقی و غربی دره تنگی‌ور ساخته شده‌اند و از درون این خانه‌ها می‌توانید چشم‌اندازهای زیبای اطراف را نظاره کنید. برخی از افراد نیز سبک معماری خانه‌های این روستا و استفاده از مصالح محلی اعم از سنگ، چوب و گِل در ساخت خانه‌ها را به فرهنگ قدیمی ایران باستان و آیین زرتشتی نسبت داده‌اند.
آب و هوای پالنگان
آب و هوای روستای پالنگان در فصول مختلف سال تحت تاثیر اقلیم کوهستانی منطقه متفاوت است؛ ولی قرارگیری این روستا در ارتفاعات شاهکوه سبب تفاوت چشم‌گیری بین فصل بهار و زمستان شده است. خوش‌آب‌وهواترین روزهای روستای پالنگان را می‌توان در فصل بهار پیدا کرد و فصل تابستان نیز روزهای گرم و آفتابی این روستا هستند.
روستای پالنگان فارغ از زمستان‌های سرد، پاییز نبستا سرد و بادخیزی دارد. البته لازم شد تا به این نکته هم اشاره شود که سرمای هوا، باد، طوفان یا بارش برف و باران به‌معنای عدم امکان سفر به روستای پالنگان نیست، بلکه شرایط را صرفا سخت‌تر می‌کند؛ زیرا خوشبختانه بخش زیادی از مسیر دسترسی به این روستا آسفالت است و فقط جاده منتهی به روستا هنوز خاکی باقی مانده است.
بهترین زمان و فصل سفر به پالنگان سنندج
با اشراف به آب و هوای روستای پالنگان و پوشش گیاهی این روستا، حتما به این فکر خواهید افتاد که حال چه زمانی برای سفر به این روستا مناسب است؟
در جواب این سوال شما را به بخش‌های قبلی ارجاع می‌دهیم، ولی به‌طور خلاصه می‌توان بهترین زمان برای سفر به پالنگان را از اواسط فصل بهار تا پایان فصل تابستان دانست. روستای پالنگان در این اوقات است که آب و هوای خنک و معتدلی دارد و پوششی سرسبز و متنوع به خود می‌گیرد. از دشت لاله‌های واژگون و باغ‌های سرسبز گرفته تا آبشارهای خروشان، رودخانه‌ها و چشمه‌های پرآب که بر لذت سفر می‌افزایند و اوج زیبایی پالنگان را در این فصل‌ها می‌توان مشاهده کرد.
از آنجایی که روزهای فروردین ماه با عید نوروز مصادف شده است، ازدحام گردشگران و شلوغی جاده‌ها می‌تواند آزاردهنده و خطرآفرین باشد. از طرفی همانطور که اشاره شد، زمستان‌های پالنگان سرد و طاقت‌فرسا است، پس بهتر است تا سفر خود را نهایتا تا فصل پاییز رنگارنگ به تاخیر بیندازید.
پوشش گیاهی پالنگان
اقلیم کوهستانی پالنگان برای آشنایی با پوشش گیاهی این روستا کفایت می‌کند و خود نیز بهتر می‌دانید که پوشش گیاهی این روستا با آب و هوای منطقه هم تطابق دارد. در واقع همین اقلیم کوهستانی، آب و هوای معتدل، خنک و مطبوع روستای پالنگان سبب رویش گیاهان دارویی متنوع و درختان رایج مناطق کوهستانی شده است.
انواع گیاهان دارویی گل گاوزبان، گل ختمی، گل بابونه، خاکشیر و کاسنی و انواع درختان کوهستانی از جمله بلوط، بنه، کیکم و ارژن در طبیعت روستای پالنگان رشد می‌کنند. از طرفی به‌دلیل قرارگیری این روستا در مناطق کوهستانی، مراتع سرسبز یا به عبارت دیگر چراگاه‌هایی که در اطراف روستای پالنگان قرار دارند، امکان دامداری و چرای دام فراهم شده است.
جاهای دیدنی روستای پالنگان کردستان
تاکنون شاید حدس زده باشید که جاهای دیدنی روستای پالنگان فقط به معماری خانه‌های پلکانی آن خلاصه نمی‌شوند و باید به جوانب مختلف این روستا پرداخته شود. از جاذبه‌های طبیعی گرفته تا جاذبه‌های گردشگری تاریخی، بازارهای محلی و غذاهای محلی روستای پالنگان یک طرف، مردم ساکن این روستا را طرف دیگر قرار دهید. با وارد شدن به روستای پالنگان با جمعی از مردم مواجه می‌شوید که لباس‌های سنتی به تن کرده و مشغول انجام امور روزمره خود هستند.
می‌توانید با اندکی تعامل و پرس و جو از مردم خونگرم و مهمان‌نواز این روستا که اکثرا کُردزبان هستند؛ ضمن لذت بردن از هم‌صحبت شدن با شیرین‌زبانان کرد، از آدرس جاهای دیدنی روستای پالنگان آگاه شوید. البته توجه داشته باشید که بسیاری از جاهای دیدنی طبیعی روستای پالنگان در فصل بهار شکوفا می‌شوند و در بهترین حالت خود قرار دارند؛ پس بیش از این وقت را تلف نکنیم و در ادامه با ما همراه باشید تا جاهای دیدنی این روستا را به شما معرفی کنیم.
چشمه های پالنگان
شاید از چشمه‌های روستای پالنگان همین بس باشد که بیش از 20 چشمه پرآب در طبیعت زیبای آن وجود دارد. هشت چشمه از چشمه‌های پالنگان دائمی و باقی آن‌ها فصلی هستند. از جمله مهم‌ترین این چشمه‌ها می‌توان به چشمه‌های سید علاءالدین، خاتون و شیته که در باغ شیخ عمر قرار دارند، اشاره کرد. البته لازم به ذکر است که برخی از چشمه‌های پالنگان برای عموم مردم ناشناخته هستند و برای یافتن آن‌ها باید از اهالی روستای پالنگان راهنمایی بگیرید.
چشمه‌های پالنگان به رودخانه‌های سیروان و تنگی‌ور می‌ریزند و در واقع سرچشمه این رودخانه‌ها محسوب می‌شوند. آب این چشمه‌های سرشار از مواد معدنی و مفید است و می‌توان از طعم شیرین آب این چشمه‌های زلال با نوشیدن آب آن‌ها لذت برد.
در فاصله 10 کیلومتری شمال غربی پالنگان و در ارتفاعات دامنه کوه‌های روستای گواز، چشمه‌های آب معدنی دیگری وجود دارد. با رسیدن به این چشمه‌ها، متوجه رنگ آب خروجی چشمه می‌شوید که به‌طرز قابل توجهی شیری رنگ است؛ گویا علت این رنگ آب چشمه‌ها وجود مواد آهنی و گوگردی در آن‌ها است.
به این موضوع اشاره کنیم که نوشیدن آب‌های حاوی مواد گوگردی برای سلامتی افراد مفید است. به‌طورکلی نوشیدن آب این چشمه‌ها می‌تواند برای افراد بیمار و مبتلا به برخی بیماری‌های پوستی، بیماری‌های روماتیسمی، بیماری‌های مجاری تنفسی و جلدی مفید و شفابخش باشد.
آبشارهای پالنگان
آبشارهای پالنگان با چشمه‌های این روستا ارتباط مستقیمی دارند و در واقع می‌توان بین چشمه‌ها، آبشارها و رودخانه‌های پالنگان یک زنجیره قائل شد. در این زنجیره، چشمه‌های پالنگان همانطور که از نامشان برمی‌آید، در مقام سرچشمه آبشارها و رودخانه‌های روستا به‌شمار می‌آیند. حتی آبشارهای پالنگان نیز همانند چشمه‌های این روستا به رودخانه‌های سیروان و تنگی‌ور می‌ریزند.
آبشارهای روستای پالنگان با نزدیک شدن به روزهای پایانی زمستان و آب شدن برف‌های ارتفاعات کوهستان شروع به شکل‌گیری می‌کنند. آب جاری از این آبشارها از میان ارتفاعات کوهستان سرازیر می‌شوند و آبراهه‌هایی را تشکیلی می‌دهند که در پایین کوه جمع می‌شوند و به یک حوضچه پرآب ختم می‌شوند؛ هرچند این پایان راه این آب‌ها نیست و در ادامه آب این آبشارها پس از عبور از ارتفاعات کوهستان به‌سمت رودخانه‌های سیروان و تنگی‌ور سرازیر می‌شوند.
یکی از این آبشارهای زیبا در باغ شیخ عمر که چشمه‌های پرآبی چون چشمه‌های سید علاءالدین، خاتون و شیته در آن وجود دارند، در میان انبوه درختان واقع شده است. باغ شیخ عمر یکی از بهترین جاهای دیدنی روستای پالنگان است که جاذبه‌های طبیعی مختلفی را در خود جای داده است. از طرفی به‌دلیل اینکه امکان اقامت در طبیعت این باغ فراهم شده است، بسیاری از گردشگران از خیر باغ شیخ عمر به سادگی نمی‌گذرند؛ زیرا همانطور که اشاره شد، این باغ تمام جاذبه‌های طبیعی را اعم از باغ‌های سرسبز، رودخانه، آبشار و چشمه‌های پرآب را یک‌جا جمع کرده است.
آبشار باغ شیخ عمر را می‌توان زیباترین آبشار پالنگان معرفی کرد که یک مسیر پیاده‌روی زیبا و دل‌انگیز هم دارد و یک پکیج کامل طبیعت‌گردی را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. در طول مسیر دسترسی به آبشار این باغ زیبا از چشم‌اندازهای دیدنی آن عکسبرداری کنید و فراموش نکنید که از کفش پیاده‌روی مناسب هم استفاده کنید؛ این مسیر دسترسی چیزی حدود نیم ساعت به طول خواهد انجامید.
رودخانه‌های پالنگان
کل مبحث رودخانه‌های روستای پالنگان به دو رودخانه سیروان و تنگی‌ور که خود شاخه‌ای از رودخانه معروف سیروان است، خلاصه می‌شود. رودخانه تنگی‌ور که همنام دره تنگی‌ور است و از میان این روستا عبور می‌کند، چشم‌اندازهای زیبایی را ایجاد کرده است و برای اهالی پالنگان از اهمیت بالایی برخوردار است.
اما نمی‌توان از رودخانه سیروان که مهم‌ترین رودخانه استان کردستان است، چشم‌پوشی کرد که از بهم پیوستن رودهای قشلاق، گاو و گردلان ایجاد می‌شود. این رودها از بخش‌های جنوب غربی، غرب و مرکز استان کردستان سرچشمه می‌گیرند و سرچشمه بسیاری از زیبایی‌های طبیعت کردستان از همین رودها شروع می‌شود.
رودخانه سیروان محل مناسبی برای بسیاری از تفریحات آبی از جمله قایق‌رانی و ماهیگیری است. همچنین طبیعت‌گردان برای کمپ و اتراق در طبیعت زیبای کردستان و پالنگان سعی می‌کنند تا در نزدیکی این رودخانه مکانی پیدا کنند. رودخانه سیروان محل زندگی انواع پرندگان و آبزیان (ماهیان) است و می‌توان با نزدیک شدن به سواحل این رودخانه‌ها از تماشای پرندگان مهاجر لذت برد.
قلعه پالنگان
از قدمت روستای تاریخی پالنگان در بخش تاریخچه این روستا هر آنچه باید را گفته‌ایم، ولی لازم است تا به قلعه تاریخی پالنگان هم اشاراتی داشته باشیم؛ زیرا این قلعه مرکز فرمانروایی و حکومت امرای کلهر و خاندان اردلان بوده است. قلعه پالنگان در فاصله 800 متری جنوب شرقی روستا و در نزدیکی چشمه‌های باغ شیخ عمر اعم از چشمه‌های سید علاءالدین، خاتون و شیته قرار دارد.
اگرچه از تاریخ دقیق ساخت این قلعه اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ ولی این دژ تاریخی برای حدود 700 سال مرکز فرمانروایی امرای کلهر و پس از آن برای بیش از 470 سال محل حکومت بنی اردلان بوده است. متاسفانه اکنون از دژ پالنگان که زمانی شکوه فوق‌العاده‌ای داشته بجز خرابه‌ای باقی نمانده است و از این دژ آنچنان که باید محافظت نشده است. هم‌اکنون از قلعه پالنگان فقط چندین دروازه، پل تاریخی و برخی فضاهای قدیمی باقی مانده و دیگر خبری از عمارت باشکوه بنی اردلان نیست. قلعه پالنگان با شماره 12675 در سال 1384 هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
- آدرس قلعه پالنگان: استان کردستان، شهرستان کامیاران، روستای پالنگان، 800 متری جنوب شرقی روستای پالنگان
قبرستان پالنگان
قبرستان خلوت پالنگان، بخش دیگری از تاریخ غنی روستای پلکانی پالنگان در استان کردستان را در بر گرفته است که توجه به آن خالی از لطف نیست. این قبرستان قدیمی در کنار روستا قرار دارد و برخی از سنگ قبرهای آن به قرون گذشته بین قرون هفتم و هشتم هجری قمری بازمی‌گردند. سنگ‌های قدیمی و ساده‌ای که روی قبرها قرار گرفته‌اند، نشانگر فرهنگ، سنن و آیین‌های مردم این روستا و مشابه سایر مناطق کردنشین است. برخی از این سنگ قبرها نمادهایی از فرهنگ محلی و باورهای مذهبی مردمان پالنگان که از اجداد خود به ارث برده‌اند را به تصویر می‌کشند.
با توجه به قدمت روستای پالنگان که به پیش از اسلام می‌رسد، انتظار می‌رود قبرستان آن نیز با تاریخچه‌ای طولانی همراه باشد. همانطور که در بخش تاریخچه پالنگان هم به این موضوع اشاره کردیم، پالنگان یکی از روستاهای تاریخی با معماری پلکانی است که در طول تاریخ بارها تخریب و بازسازی شده است. اکنون این قبرستان را می‌توان یکی از معدود نشانه‌های باقی مانده از زندگی گذشتگان و میراث فرهنگی این روستا به‌شمار آورد. بسیاری از گردشگرانی که وارد روستای پالنگان می‌شوند، بازدید از این قبرستان را در دستور کار خود قرار می‌دهند تا از نزدیک با تاریخ پالنگان و فرهنگ اهالی آن آشنا شوند.
لازم به ذکر است که بر روی برخی از سنگ قبرهای موجود در قبرستان پالنگان با خط کوفی حکاکی شده است؛ از این رو احتمال می‌رود که این قبور متعلق به افرادی بین قرن‌های هفتم و هجری قمری باشند. همچنین با ورود به این قبرستان، حتما متوجه قبوری خواهید شد که به‌صورت ایستاده طراحی شده‌اند و شباهت قابل توجهی به گوردخمه‌های زرتشتیان دارند و احتمالا به دوران پیش از اسلام تعلق دارند.
رودخانه تنگی ور و پل‌های تاریخی آن
رودخانه تنگی‌ور که از ابتدای این مقاله تاکنون بارها نام آن را ذکر کرده‌ایم، شاخه‌ای از رودخانه سیروان است و از میانه این روستا می‌گذرد. جریان یافتن این رودخانه در میانه روستای پالنگان باعث شده است تا برای اتصال بخش‌های مختلف روستا، پل‌های روگذری ساخته شوند. از این رو چندین پل قدیمی سنگی و چوبی بر روی رودخانه تنگی‌ور هنوز باقی مانده‌اند که می‌توانید از آن‌ها برای عبور از سطح رودخانه استفاده کنید.
اگرچه شاید گمان کنید که احتمالا از این پل‌های قدیمی تا حدودی صدای گوش‌خراشی ناشی شود؛ ولی خیالتان راحت که این صدای آزاردهنده در میان صدای جوش و خروش رودخانه تنگی‌ور محو می‌شود و چیزی بجز صدایی لذت‌بخش به گوش شما نخواهد رسید. البته پل‌های تاریخی ساخته شده بر روی رودخانه تنگی‌ور تا حدودی باریک و صعب‌العبور هستند، پس حین عبور از آن‌ها مراقب باشید.
مجتمع شیلات پرورش ماهی پالنگان
از آنجایی که روستای پالنگان در نزدیکی رودخانه‌های سیروان و تنگی‌ور واقع شده است به محل مناسبی برای پرورش ماهی هم تبدیل شده است. مجتمع شیلات پالنگان نیز یکی از جاذبه‌های گردشگری این روستا است که ارتباط مستقیمی با این مسئله دارد.
مجتمع شیلات بزرگ‌ترین مجتمع پرورش ماهی سردابی در استان کردستان است و ماهی‌های این مجتمع به‌دلیل ارزان‌قیمت بودن در روستا و منطقه محبوبیت زیادی دارند. پس در هر صورت اگر به پالنگان سفر کردید؛ بازدید از مجتمع شیلات پرورش ماهی این روستا را به هیچ وجه از دست ندهید و حتما ماهی‌های خوشمزه آن را خریداری کرده و برای شام یا ناهار خود سرو کنید.
مجتمع شیلات پرورش ماهی پالنگان در ابتدای ورودی این روستا و در مسیر دسترسی به رودخانه قرار دارد. در این شیلات غرفه‌های مختلفی تعبیه شده‌اند که با مراجعه به آن‌ها می‌توانید ماهی کبابی خریداری و میل کنید.
جاهای دیدنی نزدیک به پالنگان
شاید خود بهتر بدانید که روستای پالنگان تنها جاذبه گردشگری استان کردستان و منطقه نیست و صرفا یکی از بهترین جاهای دیدنی این استان و منطقه است. پس بدیهی است که احتمالا در نزدیکی این روستا، جاهای دیدنی مختلفی از قبیل شهرهای مشهور و جاذبه‌های گردشگری طبیعی، تاریخی و مذهبی قرار داشته باشند. از این رو نمی‌توان که سفر خود را فقط با بازدید از جاهای دیدنی روستای پالنگان خاتمه دهید و این سفر تفریحی خود را با گردش در جاهای دیدنی نزدیک به این روستا تکمیل کنید.
هرچند این بدین معنا نیست که از زیبایی‌های پالنگان غافل شوید و تمرکز خود را از روستای پالنگان بر سایر جاهای دیدنی نزدیک به آن بگذارید؛ بلکه این جاهای دیدنی را به‌عنوان مکان‌های مکمل در نظر بگیرید. حتی می‌توانید در طول مسیر سفر به روستای پالنگان در این مکان‌ها و شهرها توقف کنید و یک روز یا نیمی از روز خود را به آن اختصاص دهید. حال که آماده آشنایی با جاهای دیدنی نزدیک به روستای پالنگان شده‌اید، بدون هیچ‌گونه اتلاف وقت می‌رویم درست سر اصل مطلبی منتظر آن هستید.
دریاچه زریوار
دریاچه زریوار که بنام «دریاچه زریبار» نیز شناخته می‌شود، یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی استان کردستان در غرب ایران‌زمین است. این دریاچه در نزدیکی شهر مریوان و در ارتفاع حدود ۱,۲۸۵ متری از سطح دریا واقع شده است و از این رو دریاچه زریوار مریوان هم می‌نامند.
دریاچه زریوار با مساحتی حدود ۸۵۰ تا ۹۰۰ هكتار و طول و عرض تقریبی ۵/۴ و 2 کیلومتری یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شیرین در کشور محسوب می‌شود. افزون بر این اعداد و ارقام، عمق متوسط این دریاچه حدود سه متر بین دو تا متر برآورد شده است. واضح است که با این مساحت و عمق، دریاچه زریوار یکی از بهترین مکان‌ها برای انجام انواع تفریحات آبی مانند قایق‌رانی، اسکی روی آب و … است.
از طرفی به‌دلیل آب شیرین این دریاچه امکان پرورش ماهی هم فراهم شده است و برخی از اهالی مریوان و روستاهای اطراف برای ماهیگیری و پرورش ماهی عازم این دریاچه می‌شوند. نکته جالب دیگری که درباره دریاچه زریوار وجود دارد، شکل‌گیری جزیره‌های کوچکی است که بعضا مساحت آن‌ها به 20 متر مربع هم می‌رسد. دریاچه زریوار به‌دلیل قرارگیری در ارتفاعات در روزهای سرد سال دچار یخبندان می‌شود، ولی بخش‌های نزدیک به منبع آب این دریاچه از یخبندان در امان می‌مانند. خوشبختانه در اطراف دریاچه زریوار امکانات رفاهی و تفریحی مناسبی فراهم شده است و دغدغه‌ای از این بابت وجود ندارد.
منبع آب، علت نامگذاری و اهمیت دریاچه زریوار
اما شگفتی‌های دریاچه زریوار فقط به همین مورادر خلاصه نمی‌شود و باید به این موضوع نیز اشاره کنیم که آب این دریاچه از هیچ رودخانه‌ای سرچشمه نمی‌گیرد؛ بالعکس رودهای مریوان و تازه‌آباد از همین دریاچه زریوار سرچشمه می‌گیرند و در نهایت به رودخانه سیروان ملحق می‌شوند. در اصل آب دریاچه زریوار از چشمه‌های خودجوشی که در کف این دریاچه قرار دارند، سرچشمه می‌گیرد و بخش دیگری از آب آن ناشی از بارش باران‌های وقت و بی‌وقت است.
درباره علت نامگذاری دریاچه زریوار افسانه‌های شنیدنی و قابل تاملی وجود دارد؛ یکی خبر از یک معجزه الهی ناشی از ظلم و ستم حاکم بر یک درویش و دیگری وجود گنجی پنهان در کف دریاچه که هنوز هم پیدا نشده است را نقل می‌کند.
علاوه‌بر جاذبه‌های طبیعی، و افسانه‌های شنیدنی، دریاچه زریوار از اهمیت اکولوژیکی برخوردار است؛ این دریاچه و منطقه اطراف آن، زیستگاه گونه‌های جانوری متنوعی از قبیل پرندگان و جانوران آبزی بالاخص ماهیان و پرندگان مهاجر است. همچنین پوشش گیاهی منطقه و اطراف دریاچه هم مملو از درختان بلوط، زالزالک، بادام و گلابی و انواع مختلفی از گیاهان دارویی است که حال و هوای خوبی به این منطقه بخشیده‌اند. در نهایت گفتنی است که دریاچه زریوار در تاریخ 20 بهمن سال 1389 در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده و تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار گرفت.
بهترین زمان برای بازدید از دریاچه زریوار
همانطور که اشاره شد، بخش‌های زیادی از دریاچه زریوار در فصل زمستان یخ می‌بندد و دمای هوای منطقه هم به‌طرز چشم‌گیری کاهش می‌یابد؛ بنابراین اگر سفرتان به روستای پالنگان از اواسط فصل بهار تا اواخر فصل تابستان بود، می‌توانید از این دریاچه زیبا هم بازدید کنید.
| فاصله دریاچه زریوار تا روستای پالنگان | حدود ۸۹ کیلومتر |
| آدرس | استان کردستان، سه کیلومتری غرب مریوان |
شهر کامیاران
شهر کامیاران (کامێران) در استان کردستان و در جنوب غربی ایران واقع شده است که روستای پالنگان هم از توابع این شهرستان محسوب می‌شود. این شهر با جمعیتی حدود ۱۰۲ هزار نفر، یکی از مراکز مهم اقتصادی و فرهنگی منطقه است. کامیاران به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، پل ارتباطی میان شهرهای سنندج و کرمانشاه هم به‌شمار می‌آید. این شهر در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد و دارای آب و هوای معتدل و نسبتا سرد کوهستانی است.
کامیاران از نظر تاریخی نیز اهمیت بالایی دارد و به‌عنوان محل سکونت اقوام کُردتبار شناخته می‌شود. در نزدیکی این شهر آثار تاریخی و طبیعی متعددی مانند روستای پالنگان و قلعه تاریخی پالنگان وجود دارد که پیش‌تر به شما معرفی شده‌اند. همچنین، این شهر به‌دلیل نزدیکی با دریاچه زریوار، دیگر دیدنی نزدیک به روستای پالنگان، مقصد محبوبی برای گردشگران طبیعت‌دوست است. البته جاذبه‌های گردشگری کامیاران فقط به جاذبه‌های طبیعی آن خلاصه نمی‌شود و آثار تاریخی متعددی هم در این شهر جا خوش کرده‌اند.
در واقع حدود 130 بنای تاریخی در شهر کامیاران وجود دارد که حدود 74 اثر از آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. جالب آنکه شهر کامیاران کردستان حدود 30 منطقه نمونه گردشگری را بر گرفته است. از این نیز غافل نشویم که پالنگان، روستای خوشنام از توابع کامیاران، یکی از پربازدیدترین مناطق گردشگری استان کردستان به‌شمار می‌آید. پس این شما و این شهر کامیاران که در مسیر سفر به روستای پالنگان می‌توانید یکی دو روز در آن توقف کنید و از دیدنی‌های آن نهایت لذت را ببرید.
| فاصله شهر کامیاران تا روستای پالنگان | حدود ۴۸ کیلومتر |
| آدرس | استان کردستان، شهر کامیاران |
شهر مریوان
شهر مریوان از توابع استان کردستان که در فاصله 120 کیلومتری شهرستان سنندج و در نزدیکی مرز ایران و عراق واقع شده است، دیگر شهر توریستی و مهم استان کردستان است. این شهر به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خود، دارای آب و هوای معتدل و چشم‌اندازهای طبیعی زیبا از جمله دریاچه زریوار است که یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم منطقه به‌شمار می‌رود. به‌طورکلی پوشش گیاهی خاص مریوان و گونه‌های جانوری متنوع آن سبب فراهم شدن فرصت‌های متعددی برای طبیعت‌گردی شده است. جنگل‌های مریوان که از نوع مدیترانه‌ای هستند و از مناطق نیمه مرطوب هم به‌شمار می‌آیند به بهشت طبیعت‌گردی برای طبیعت‌گردان شهره شده‌اند.
مریوان به‌عنوان یکی از شهرهای تاریخی کردستان، دارای قدمتی طولانی است و در ادوار مختلف تاریخی حائز اهمیت بوده است. این شهر از دوران قدیم به‌عنوان یکی از مراکز تجاری مهم منطقه شناخته می‌شد و به‌دلیل موقعیت استراتژیک و فوق‌العاده‌ای که دارد، نقش مهمی در تاریخ و فرهنگ منطقه ایفا کرده است. علاوه‌بر جاذبه‌های طبیعی، مریوان دارای بازاری معروف به «بازار مرزی» است که به‌دلیل فروش کالاهای متنوع (سوغات مریوان) و قیمت‌های مناسب، مورد توجه بسیاری از مسافران و گردشگران قرار گرفت.
مریوان همچنین با توجه به فاصله نزدیکی که با کوهستان‌های اطراف دارد، به‌عنوان مقصدی ایده‌آل برای علاقمندان به کوهنوردی هم شناخته می‌شود. در مجموع، این شهر به‌عنوان یکی از مقاصد گردشگری مهم استان کردستان، ترکیبی از تاریخ، طبیعت و فرهنگ غنی را به بازدیدکنندگان، به‌صورت یک‌جا ارائه می‌دهد؛ پس حیف است که در سفر خود به پالنگان، از شهری چنان دیدنی چشم‌پوشی کرده و حداقل یک روز را در مریوان سپری نکنید.
| فاصله شهر مریوان تا روستای پالنگان | حدود ۸5 کیلومتر |
| آدرس | استان کردستان، شهر مریوان |
امکانات تفریحی روستای پالنگان
اما از جاهای دیدنی نزدیک به روستای پالنگان هم که بگذریم، بهتر است بیشتر بر روی امکانات تفریحی این روستا دقیق شده و غرق زیبایی‌های آن شویم.
عکاسی
آنچنان تفاوتی ندارد که مقصد سفر شما پالنگان باشد یا اورامان، در اعماق دره تنگی‌ور باشد یا نوک قله ارتفاعات شاهکوه، عکاسی همیشه یکی از گزینه‌های روی میز برای تفریح خواهد بود. خانه‌های پلکانی روستای پالنگان، چشم‌اندازهای دره تنگی‌ور، بقایای دژ تاریخی پالنگان، چشمه‌ها، آبشارها و رودخانه‌های سیروان و تنگی‌ور همگی سوژه‌های مناسبی برای عکسبرداری هستند. به هر صورت در سفر خود به پالنگان هر چیزی که به چشم شما زیبا آمد، عکاسی و خاطره‌سازی کنید.
گشت‌وگذار در طبیعت
سفر به کردستان و پالنگان باشد و طبیعت‌گردی نباشد که محال است، همانطور که بارها طی این مقاله شما را به طبیعت‌گردی در طبیعت بی‌نظیری این روستا تشویق کرده‌ایم. جاذبه‌های گردشگری طبیعی روستای پالنگان آنچنان وسعت و تنوع دارند که بتوانند برای چندین روز شما را سرگرم خود کنند و ابداً خسته و افسرده نکنند؛ بله، تمام این زیبایی‌ها را در همین طبیعت زیبای پالنگان کردستان می‌توان یافت و اندکی از سفر خود به این روستا پشیمان نشد.
در واقع طبیعت‌گردی یکی از گزینه‌های مهم و بدیهی برای سفر به روستاهای استان کردستان است و نمی‌توان سفر خود صرفا به بازدید از درون روستا خلاصه کرد. از چشمه‌های جوشان، آبشارها و رودخانه‌های خروشان گرفته تا دشت لاله‌های واژگون و ارتفاعات کوهستان، همگی قدمگاه طبیعت‌گردانی هستند که پیش از شما به این روستا سفر کرده‌اند.
ضمنا از اسب‌سواری در روستای پالنگان هم که بعید است، غافل شوید و سوار اسب‌های زیبای وحشی شدن که لذت دیگری دارد. در هر صورت پالنگان در کردستان است و کردستان را چه برای طبیعتش بخواهی چه تاریخش، شما را ابداً ناامید نخواهد کرد؛ سرزمینی که ریشه در تاریخ ایران دارد، مردمان بسیار خوب و اصیلی دارد و طبیعتش هم که دیگر نیازی به توضیح و زیاده‌گویی ندارد.
رستوران گردی
اساسا می‌توان در وصف این مهم چنین عنوان کرد که گردشگری و سفر به شهر و روستاهای ایران یا حتی کشورهای خارجی بدون رستوران‌گردی کامل نخواهد شد. اگرچه هدف اصلی بسیاری از افراد در گردشگری، رستوران‌گردی نیست، ولی امتحان غذاهای لذیذ و محلی روستای پالنگان را نمی‌توان سرسری گرفت.
برای آشنایی با فرهنگ هر شهر و روستایی باید که جوانب مختلف آن را بررسی کرد و نوشیدنی‌ها، خوراکی‌ها و غذاهای محلی پالنگان هم از این دست بررسی‌ها هستند. هرچند اگر پیش از سفر به پالنگان، تجربه سفر به کردستان و کرمانشاه را داشته‌اید، قطعا بسیاری از این غذاها را قبلا امتحان کرده‌اید.
امکانات رفاهی روستای پالنگان
تاکنون از امکانات تفریحی روستای پلکانی پالنگان سخن گفته‌ایم و نوبتی هم که باشد، نوبت امکانات رفاهی این روستا است که معرفی و بررسی شوند. بله، روستای خوشنام پالنگان که بارها گفته‌ایم که یکی از نمونه‌های گردشگری استان کردستان و شهر کامیاران است، طبعا از امکانات رفاهی مناسبی هم برخوردار است. از اقامت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی، سوئیت‌ها و خانه‌های اجاره‌ای و پلکانی این روستا گرفته تا سوپرمارکت‌‌ها و فروشگاه‌های پر از اقلام مورد نیاز که نقاط عطف پالنگان به‌شمار می‌آیند.
پارکینگ عمومی و رستوران سنتی را نیز به فهرست امکانات رفاهی روستای پالنگان بیافزایید. حال که تا حدودی با امکانات رفاهی پالنگان آشنا شدید، در ادامه به نحوه اقامت در این روستای پلکانی می‌پردازیم.
اقامت در روستای پالنگان
به‌واسطه چشم‌اندازهای زیبایی که در روستای پالنگان وجود دارد و با دقت بیشتر در طبیعت شگفت‌انگیز آن می‌توان یافت، بسیاری از گردشگران ترجیح می‌دهند تا در طبیعت روستا چادری برپا کنند. گرچه امکانات رفاهی مختلفی برای اقامت در روستای پلکانی پلنگان و شما بخوان پالنگان در نظر گرفته شده است، ولی اساسا کمپینگ و پیک‌نیک بدون برپایی چادر منتفی است.
لازم به ذکر است که خوشبختانه برای کمپینگ در طبیعت پلنگان کردستان اقداماتی در جهت رفاه گردشگران صورت گرفته و برای مثال مکانی مجهز به سرویس بهداشتی در اختیار بازدیدکنندگان قرار گرفته است.
از طرفی اهالی پالنگان برای اقامت گردشگران در این روستا، خانه‌ها و سوئیت‌هایی را اجاره می‌دهند که می‌توان بهترین آن‌ها را در باغ‌های محی‌الدین یا همان باغ شیخ عمر پیدا کرد. بله، همانطور که اشاره شد، این باغ‌ها با پرداخت مبلغ مشخصی تا غروب آفتاب به گردشگران اجاره داده می‌شوند. مژده آنکه در اغلب این باغ‌ها و پارکینگ‌های موجود در پالنگان، مکان‌هایی را برای برپایی چادر در نظر گرفته‌اند.
آداب و رسوم دیدنی منطقه پالنگان
برای شروع معرفی اهالی روستای پالنگان می‌توان با ذکر مذهب و تبار آن‌ها شروع کرد که اکثرا سنی مذهب و کردتبار بودند و با گویش اورامی صحبت می‌کنند. در واقع مردم روستای پالنگان همانند بسیاری از دیگر ایرانیان مسلمان در روزها و اعیادی چون عید نوروز، اعیاد فطر و قربان و میلاد پیامبر اسلام اقدام به برگزاری جشن می‌کنند.
هرچند مردم پالنگان همانند بسیاری از مردمان ایران، اقلیت‌های مذهبی هم دارند و آداب و رسوم مختص به خود را دارند. در ادامه برخی از مهم‌ترین آداب و رسوم روستای پالنگان می‌پردازیم که شباهت زیادی به دیگر آداب و رسوم مردم دیگر روستاها و شهرهای کردستان دارند.
نوروز کُردی
یکی از محبوب‌ترین آیین‌ها و مراسمات روستای پالنگان که در بسیاری از دیگر شهر و روستاهای کُردنشین هم مرسوم است، برگزاری جشن نوروز کُردی است. البته اگر نمی‌دانید نوروز کردی اصلا یعنی چه؟ پاسخ آن است که جشن نوروز کردی در پالنگان در همان هفته ابتدایی اسفند ماه برگزار می‌شود. البته این مراسم در تمام منطقه اورامانات برگزار می‌شود، ولی مرکز این جشن، روستای پلکانی پالنگان است.
این جشن با روشن کردن آتش آغاز می‌شود، با حلقه‌های رقص کردی مزین می‌شود و با پذیرایی مردم از یکدیگر و پخش شیرینی و کلوچه‌های سنتی سر و سامان می‌گیرد. چنین استقبال بجایی از فصل بهار در استان کردستان و در روستای پالنگان انجام می‌شود، همان روستای تاریخی و پلکانی که اکنون ابعاد مختلفی از آن را می‌شناسید.
جالب آنکه کوچک‌ترهای این جمع پرشور، از دو روز قبل از شروع جشن نوروز، به جمع‌آوری هیزم برای روشن کردن آتش می‌پردازند. روز جشن مردان و زنان با لباس‌های محلی، کردی و اصیل خود از سراسر روستا و استان کردستان گرد هم می‌آیند. البته پیش از آن مردان و زنان روستا، مشعل به دست به زیر پل‌های تاریخی روستای می‌روند. اگر سوال شما این است که چرا چنین کاری می‌کنند؟ در جواب، این افراد با شنیدن صدای شلیک تیر، هیزم‌هایی که در پنج نقطه از روستا قرار داده شده‌اند را روشن و مشتعل می‌کنند. بعد از شنیدن صدای تیر دوم که در طبیعت پالنگان طنین‌انداز می‌شود، مردم به‌مرور مشعل‌های خود را آتش می‌زنند. در ادامه تیر سوم که به صدا درمی‌آید، به بام روستا رفته و بر روی سقف خانه‌های خود می‌ایستند.
در نهایت اما بر روی بام خانه خانه‌های پلکانی روستا یا در مجاورت رودخانه تنگی‌ور، بزرگ‌ترین آتش روستا را روشن می‌کنند و دست در دست هم به رقص کردی می‌پردازند؛ رقص هَه‌‌لْپَه‌رکی ریشه در تاریخ و سنت ایرانیان و مردمان کُردتبار دارد.
بازی‌های محلی
روستای پالنگان محل برگزاری ورزش‌های روز دنیا و بازی‌های محلی رایج در مناطق کردنشین است. مردان روستایی اغلب در سوارکاری مهارت خاصی دارند و مسابقاتی از این قبیل برگزار می‌کنند. گُرزبازی، بار باران، کوشه کوشه، چاک چاک و قل قلان از دیگر بازی‌های رایج در روستای پلنگان است که می‌توانید از نزدیک نظاره‌گر آن‌ها باشید؛ البته توجه داشته باشید که این بازی‌ها بیشتر در فصول پاییز و زمستان که روزهای معمولا غیرکاری مردم روستا محسوب می‌شوند، در کوچه‌ها و گوشه‌گوشه‌های آن برگزار می‌شوند.
موسیقی محلی
موسیقی محلی کردی یکی دیگر از زیبایی‌های روستای پالنگان است که به رقص‌های کردی و دسته‌جمعی مردمان این روستا شور و حال بیشتری می‌بخشد. انواع آهنگ‌های شاد و بعضا غمگین کردی در مراسمات مختلف، نواخته می‌شوند و شرکت‌کنندگان را حالی به حالی می‌کنند؛ کافی است تا اندکی با گویش کردی آشنا شوید و به این موسیقی‌ها گوش بسپارید تا به عمق غنای آن‌ها پی ببرید.
انواع موسیقی کردی سیاه چمانه، چپله و گریان آواها و موسیقی‌های رایج مردمان پالنگان هستند که شنیدن آن‌ها شما را غرق در شادی و غم می‌کند. برخی از رقص‌های گروهی کردی بنام «هلپرکی» یا همان «هَه‌‌لْپَه‌رکی» با همراهی زنان و مردان فامیل و آشنا، دست در دست یکدیگر و با موسیقی‌های شاد برگزار می‌شوند. لازم به ذکر است که این نوع موسیقی‌ها شاد که با رقص هلپرکی همراه است، معمولا در جشن‌های عروسی برگزار می‌شوند.
کوچ عشایر
از دیگر سنت‌ها و آیین‌های مرسوم در روستای پالنگان، هنگام بانگ کوچ عشایر است که یکی از زیباترین صحنه‌هایی است که در می‌توان در جای جای کردستان مشاهده کرد. با آمدن فصل بهار خیل عظیم عشایران کوچ‌نشین به‌سمت روستای پالنگان سرازیر می‌شوند و دست بر قضا آداب و رسوم خاصی هم برای این امر دارند. در هنگام کوچ عشایر مراسمات سنتی زیبایی همچون پخش موسیقی سیاه چمانه، چپله و گریان که قبل‌تر هم اشاره شد، اجرا و نواخته می‌شوند.
سوغات روستای پالنگان
پیش از معرفی سوغات روستای پالنگان، لازم است در ابتدا با شغل ساکنان این روستا آشنا شوید که اکثرا کشاورزی، دامداری، شیلات (پرورش ماهی) و صنایع دستی است. مردم غرب روستای پلنگان نیز بیشتر به باغداری مشغولند و این را می‌توان با مشاهده باغ‌های میوه موجود در آن سمت روستا متوجه شد. در واقع شغل اهالی روستا با سوغاتی‌های آن ارتباط مستقیمی دارد و این افراد از همین طریق معیشت خود را تامین می‌کنند.
جو و گندم، انار و انجیر، هلو و زردآلو و انواع لبنیات محلی از قبیل دوغ و کشک از جمله مهم‌ترین محصولات صادره این روستا هستند که به‌عنوان سوغاتی هم شناخته می‌شوند. البته از ماهیان تازه و عسل طبیعی کوهستانی پالنگان هم صرف نظر نکنید که بسیار خوش‌طعم، مقوی و ارزشمند هستند.
صنایع دستی که حاصل هنرمندی‌های غیرقابل وصف زنان این روستا هستند هم از دیگر سوغاتی‌های معروف پالنگان هستند که پیشنهاد می‌شود، حتما از این دست محصولات خریداری کنید. گیوه‌بافی، جاجیم‌بافی، موج‌بافی، لباس‌های محلی، شال‌های سنگ‌دوزی‌شده از جمله صنایع دستی این روستا هستند که در انواع مختلف تولید و تهیه می‌شوند.
با گیوه‌بافی و جاجیم‌بافی که احتمالا تا حدودی آشنا هستید، ولی شاید برایتان سوال باشد که اصلا موج‌بافی دیگر چه صیغه‌ای است؟ در واقع موج‌بافی یا رختخواب پیچ که با پشم هم بافته می‌شوند، در بیشتر روستاها و مناطق سردسیر و کوهستانی به‌عنوان روانداز و پتو در فصل سرما مورد استفاده قرار می‌گیرند. مواد اولیه این محصولات، همانطور که ذکر شد، پشم است و با نقوش و طرح‌های مختلف و زیبایی مزین و بافته می‌شوند.
بهترین غذاهای محلی پالنگان
اندکی پیش‌تر حول رستوران‌گردی توضیحاتی در باب غذاهای محلی روستای پالنگان ذکر شد، ولی اگر اهل شکم‌گردی و رستوران‌گردی باشید، لازم است تا اطلاعات بیشتری در این باره کسب کنید. شکم‌گردی، امتحان کردن خوراکی‌ها و غذاهای محلی لذیذ پالنگان یکی از بهترین تفریحاتی است که می‌توان در سفر خود به این روستا تجربه کرد. اولین خوراکی و غذایی که باید آن را امتحان کرد، همان ماهی‌های خوشمزه‌ای است که در مجتمع شیلات پرورش ماهی پالنگان به فروش می‌رسند.
غرفه‌های این شیلات در ابتدای ورودی روستای پلنگان و درست در راستای مسیر رودخانه، قرار دارند. درون این غرفه‌ها حوضچه‌هایی برای پرورش ماهی قزل‌آلا طراحی شده است که از آب‌های رودخانه‌های سیروان و تنگی‌ور صید شده‌اند. در این غرفه‌ها شما قادر خواهید بود تا با پرداخت مبلغ مشخصی یک ماهی کبابی عالی سفارش دهید و از میل کردن غذایی مشابه با غذاهای دریایی لذت ببرید.
نکته جالبی که درباره این ماهی‌های کبابی وجود دارد، نحوه کباب کردن آن‌ها است؛ ماهیان قزل‌آلا را درست پس از صید از آب به دو نیم تقسیم کرده و آن‌ها را در کباب‌پزهای توری قرار می‌دهند تا به‌مرور آماده شوند. در ادامه نیز این ماهیان را به شکل ماهی بر روی منقل بزرگی قرار داده و آبلیموی غلیظی مخلوط با زردچوبه بر روی آن می‌ریزند تا ماهی را نسوز و خوش‌طعم کنند. لازم به ذکر است که تمام پروسه آماده‌سازی یک ماهی کبابی حدود نیم ساعت به طول خواهد انجامید و با قرار دادن این ماهیان بین نان‌های نازک محلی همه چیز فراهم می‌شود.
از دیگر غذاهای خوشمزه و محبوب پالنگان، ضمن اشاره به انواع غذاهای گیاهی این روستا، می‌توان غذاهای زیر یا به عبارتی آش‌های را نام برد:
- آش دوغ دوينه
- غازينه
- شلمين
- ولوشه
- پرپوله
نکاتی برای حفظ طبیعت پالنگان
در نهایت اما برای پایان دادن به بحث معرفی روستای پالنگان و آرزوی داشتن سفری خوش برای همراهان همیشگی پته، لازم است تا برای چنین سفری، نکاتی را به شما گوشزد کنیم:
- برای سفر به پالنگان بهتر است تا فصل بهار یا تابستان را انتخاب کنید تا بتوانید از تماشای تمام دیدنی‌های این روستا لذت ببرید؛ زیرا بدیهی است که با سرد شدن هوا، دیگر نمی‌توانید از اوج زیبایی طبیعت آنچنان که باید و شاید کام بگیرید و طبیعت‌گردی کنید.
- برای سهولت بیشتر پیشنهاد می‌کنیم که همراه با تورهای گردشگری اقدام به سفر کنید؛ زیرا تورهای گردشگری برای تک تک ساعات و لحظات سفر شما، برنامه‌ریزی کرده و ضمن بهره‌برداری از مهارت و تجارب راهنمای تور، از بهترین جاهای گردشگری این روستا هم بازدید خواهید کرد.
- اساسا در سفر به کردستان، باید برنامه‌ریزی لازم را داشته باشید تا فرصت بازدید از جاهای دیدنی سنندج، مریوان و سایر شهرها و روستاهای دیدنی نزدیک به این روستا را داشته باشید.
- اگر در طول تعطیلات نوروز به روستای پالنگان سفر می‌کنید، حتما پیش از عازم سفر شدن، اقامتگاه خود را رزرو کنید؛ زیرا این روستا به قدری کوچک است که ظرفیت محدودی برای اقامت و اتراق گردشگران دارد.
- جشن نوروزی روستای پالنگان اعم از نوروز کردی و عید نوروز رسمی کشور، با شور و هیجان خاصی برگزار می‌شود؛ از این رو پیشنهاد ما به شما این است که از فرصت حضور در این جشن را از دست ندهید.
- پیش از سفر به این روستا، وضعیت جوی منطقه را از طریق وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های معتبر بررسی کنید.
- فراموش نکنید که حتی در روزهای گرم تابستان هم لباس گرم همراه خود داشته باشید؛ زیرا اگر ساکن شهرهای گرمسیری ایران باشید، شب‌های تابستان هم بعضا برای شما طاقت‌فرسا خواهند بود.
- کلاه و عینک آفتابی، کرم ضد آفتاب، کفش مخصوص پیاده‌روی و شنا همراهتان داشته باشید.
از پالنگان تا اورامان، بژی کردستان
روستای پالنگان همانند روستای اورامان تخت که در منطقه اورامانات قرار دارد، یکی از مهم‌ترین روستاهای پلکانی ایران است که قدمت تاریخی و سبک معماری خانه‌های آن زبانزد همگان است. روستایی که با چنین سبک معماری ساخته شده است، با باور مردم بومی روستا و منطقه در آمیخته شده و در فرهنگ آن‌ها ریشه دوانده است.
مردمان این روستا بر این باورند که خانه‌های آن‌ها به سبب نزدیکی و صمیمیت اجدادشان با یکدیگر همسایه شده است؛ خانه‌هایی که زیر سایه یکدیگر سالم و پابرجا باقی مانده‌اند و تو گویی هر کدام از صاحب‌خانه‌ها بام خانه خود را به همسایه واگذار کرده‌اند.
ضمنا فراموش نکنید که در سفر خود به پالنگان حتما مراقب زیبایی‌های طبیعت باشید و از آسیب‌رسانی به طبیعت که به تعبیر اهالی روستا مادر تمام ما است، خودداری کنید. دهیاری پالنگان تابلوی زیبایی با این عنوان در کنار رودخانه نصب کرده است که بر روی آن چنین عنوان شده است:
“پاراستتی ژینگه، پاراستتی ژیانه: حفظ طبیعت، حفظ زندگی است.”
به سنت همیشگی پته، نظر شما کاربران همیشه همراه خود را حول روستای پالنگان و زیبایی‌های آن جویا می‌شویم؛ همچنین به یاد داشته باشید که ما همیشه منتظر شنیدن و خواندن خاطراتی هستیم که از سفر به این روستا دارید.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه