معرفی شاهچراغ شیراز | آدرس دقیق + تاریخچه و جاذبه های اطراف

شاهچراغ شیراز یا همان حرم حضرت شاهچراغ (ع)، برادر گرامی امام رضا (ع) و فرزند ارشد امام موسی کاظم (ع) است که همچون ستاره‌ای نورانی در شب‌های شیراز است. آرامگاه ایشان که به‌عنوان بزرگ‌ترین زیارتگاه مذهبی شیراز و استان فارس است و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های مذهبی ایران به‌شمار می‌آید. این زیارتگاه علاوه‌بر معماری شگفت‌انگیز، تزئینات بسیار زیبایی از کاشی‌کاری و آینه‌کاری دارد که یکی از شاهکارهای معماری ایرانی-اسلامی محسوب می‌شود.

هرچند شاهچراغ در سال‌های گذشته به‌دلیل عملیات تروریستی در آن مورد توجه بسیاری از اهالی رسانه و مردم قرار گرفته بود؛ اما اکنون همان امنیت سابق را بدست آورده و خلوتگاه آرام و عاری از خطر اهالی شیراز، گردشگران داخلی و خارجی شده است. پس اگر قصد دارید تا بیشتر با حرم شاهچراغ شیراز آشنا شوید و از تاریخچه و جاذبه‌های اطراف آن نیز اطلاعاتی کسب کنید، همانند همیشه در ادامه با ما همراه شوید.

حرم حضرت شاهچراغ (ع) کجاست؟

در ابتدا پیش از هر چیزی لازم است تا به موقعیت مکانی و مسیر دسترسی حرم حضرت شاهچراغ (ع) اشاره کنیم که یکی از معروف‌ترین مکان‌های گردشگری و مذهبی شیراز است. این حرم در مرکز شهر شیراز و در نزدیکی بازار وکیل، مسجد وکیل و خیابان لطفعلی‌خان زند قرار دارد.

همین موضوع باعث شده است تا با توجه به موقعیت مکانی و اهمیت تاریخی و مذهبی، معماری باشکوه و فضای معنوی خاصی برای آن طراحی کنند, زیرا همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، حم ایشان سالانه میزبان هزاران زائر و گردشگر از سراسر ایران و جهان است. شاهچراغ (ع) یکی از فرزندان امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) بوده که همانند برادر بزرگوارش به‌دلیل مقابله با ظلم عباسیان به شهادت رسیده‌اند.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

جاهای دیدنی رامسر | لیست کاملی از جاذبه های طبیعی و تاریخی

حرم این حضرت به‌عنوان سومین مکان زیارتی پربازدید در کشور شناخته می‌شود. در واقع بارگاه حضرت شاهچراغ (ع)، برای مسلمانان بالاخص شیعیان، پس از حرم‌های مقدس امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س)، از اهمیت بالا و خاصی برخوردار است. ضمنا از آنجایی که شیعیان باور دارند که دو فرزند (پسر) دیگر امام موسی کاظم (ع) نیز در جوار این حضرت به خاک سپرده شده‌اند، این مکان مقدس‌تر هم شمرده می‌شود.

• آدرس حرم حضرت شاهچراغ (ع): استان فارس، شهر شیراز، میدان احمدی، خیابان ۹ دی، ایستگاه اتوبوس ۹ دی، جنب خانه تاریخی منطقی‌نژاد، حرم حضرت شاهچراغ (ع)

مسیر دسترسی به حرم شاهچراغ شیراز

حرم حضرت شاهچراغ (ع) در مرکز شهر شیراز قرار دارد و می‌توان از نقاط مختلف شهر به آن دسترسی داشت. ولی به‌طورکلی برای گردشگرانی که قصد زیارت از این مکان مقدس را دارند، چندین گزینه مختلف وجود دارد. برای مثال از طریق حمل‌ونقل عمومی می‌توان به‌راحتی با اتوبوس و تاکسی به نزدیکی حرم رسید.

قرارگیری ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی در نزدیکی حرم شاهچراغ شیراز، دسترسی به این حرم را تسهیل کرده‌اند. لازم به ذکر است که ایستگاه اتوبوسی موسوم به ایستگاه اتوبوس 9 دی در نزدیکی حریم ایشان وجود دارد.

ضمنا اگر قصد دارید تا با هواپیما به شهر شیراز سفر کنید، می‌توانید با خرید بلیط هواپیما قشم شیراز به راحتی این مسیر را طی کنید و در ادامه از فرودگاه بین‌المللی شیراز وارد شهر شوید. می‌توانید از تاکسی‌های فرودگاه برای دسترسی مستقیم به حرم استفاده کنید. همچنین با وجود اپلیکیشن‌های حمل‌ونقل عمومی آنلاین مانند اسنپ و تپسی، می‌توانید به‌راحتی به حرم دسترسی داشته باشید. از طرف دیگر، گردشگرانی که با خودروی شخصی به شهر شیراز سفر می‌کنند، می‌توانند خودروی خود را در پارکینگ‌های متعددی که در اطراف حرم وجود دارد، پارک کنند.

تاریخچه بارگاه حضرت شاهچراغ (ع)

حضرت شاهچراغ (ع) و بارگاه این حضرت تاریخچه پر فراز و نشیبی دارند؛ ماجرا از یورش ناجوانمردانه لشکر حاکم فارس به مخفیگاه ایشان شروع می‌شود که پیکر ایشان زیر آوار دفن می‌شود. سال‌ها بعد که به‌طرز شگفت‌انگیزی محل دفن ایشان کشف می‌شود، ایشان را زیر تل خاکی پیدا می‌کنند. در ادامه به تفسیر تاریخچه بارگاه حضرت شاهچراغ (ع) را برای روایت می‌کنیم و از حوادث و اشخاص مختلفی که در این ماجرا ایفای نقش کرده‌اند، سخن می‌گوییم.

آغاز ساخت بنای بارگاه حضرت شاهچراغ (ع)

به‌طورکلی آغاز ساخت بنای شاهچراغ (ع) یا به عبارت دیگر، قدمت این بارگاه را می‌توان به دوران «عضدالدوله دیلمی» از سلاطین آل بویه نسبت داد؛ یعنی به‌طور تقریبی محل دفن ایشان برای اولین بار، بین سال‌های 308 تا 328 هجری شمسی مشخص شده است. هرچند از زمان دقیق وفات یا شهادت ایشان زمان دقیقی در دست نیست، ولی گمان می‌رود که ایشان در سال 203 هجری قمری هم‌زمان با شهادت امام رضا (ع) به شهادت رسیده است.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

تخت جمشید شیراز | نمادی از شکوه و عظمت ایران

حتما می‌توانید حدس بزنید که در دوران حکومت همین شاه، محل دفن حضرت شاهچراغ (ع) بجز یک تل خاک چیز دیگری نبود. اما حدود 3 قرن بعد از شهادت ایشان، در دوره حکومت اتابکان فارس مصادف با سال‌های 605 تا 640 هجری شمسی، «امیر مقرب‌الدین مسعود بدرالدین»، وزیر اتابک، حرمی برای ایشان آراسته شد. در این سند تاریخی آمده است که برای حرم ایشان، یک بقعه و گنبد همراه با ساخت یک رواق ساخته شده است.

نقش ملکه تاشی خاتون در توسعه حرم حضرت شاهچراغ (ع)

سال‌ها بعد ملکه تاشی خاتون، مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو در اواخر دوره ایلخانی مصادف با 723 هجری شمسی دستور ساخت بنای بلند، باشکوه و مزینی برای حضرت شاهچراغ (ع) را داد. روند ساخت این بنا حدود 5 سال به طول انجامید. جالب آنکه علاوه‌بر ساخت بارگاه بسیار بزرگی که با گنبدی بلند مزین شده بود، بخش‌های مختلفی چون مسجد، مدرسه و محلی برای پذیرایی و استراحت مسافران و بازاریان ساخته شد. ملکه تاشی خاتون، ملک یا قطعه زمین میمند فارس و عده‌ای از مغازه‌های بازار مجاور حرم را وقف آستان ایشان کرد.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

جاهای تفریحی شیراز؛ سرزمین تفریحات هیجان انگیز و رویایی

توصیف ابن بطوطه از بنای حرم شاهچراغ (ع)

جهانگرد مسلمان نامدار «مُحمَّد بن عبدالله بن مُحمَّد اللواتي الطنجي» معروف به «ابن بطوطه» در سال 726 هجری شمسی به شهر شیراز سفر کرده است. ابن بطوطه در سفرنامه خود درباره آرامگاه حضرت شاهچراغ (ع) و اقدامات ارزشمندی که ملکه تاشی خاتون چنین آورده است:

“این آرامگاه در نظر اهالی شیراز احترام تمام (اهمیت زیادی) دارد و مردم برای تبرک و توسل (دعا) به زیارتش می‌روند. تاشی خاتون (همان ملکه)، در جوار این بقعه بزرگ، مدرسه و زاویه‌ای (استراحتگاهی) ساخته ‌است که در آن به اطعام (پذیرایی) مسافران می‌پردازد. شب‌های دوشنبه، خاتون به زیارت آرامگاه می‌آید و در آن شب قضات (قاضیان و افراد عالی رتبه) و فقها و سادات شیراز نیز حاضر می‌شوند. خوراک و میوه به مردم داده می‌شود و پس از صرف طعام (غذا)، واعظ بالای منبر می‌رود. خاتون در غرفه مشبکی که مشرف به مسجد است، می‌نشیند. در آخر هم طبل و شیپور و بوق می‌نوازند.”

مرمت‌ و بازسازی در دوره شاه اسماعیل صفوی

شاه اسماعیل صفوی در سال 885 هجری شمسی مرمت گسترده و قابل قبولی در آرامگاه انجام داده است؛ البته متاسفانه بر اثر زمین‌لرزه‌ای که حدود 85 سال بعد معادل با 970 هجری شمسی رخ داد، تقریبا نیمی از گنبد آرامگاه تخریب شده است که خوشبختانه سال‌ها بعد مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت.

بازسازی های دوره نادرشاه افشار

سال‌ها بعد دوباره این آرامگاه سرگذشت تازه‌ای گذرانده است و در دوره نادرشاه مصادف با سال 1108 هجری شمسی هم مرمت‌های بیشتری در حرم ایشان صورت گرفت. در این پروسه مرمت حرم شاهچراغ، قندیل بزرگی از طلا درست زیر گنبد این بارگاه قرار گرفت و از آن آویزان شد. در واقع نادرشاه افشار پیش از غلبه بر افغان‌ها و تصرف شهر شیراز تصمیم بر این گرفت که پس از شکست افغان‌ها و بیرون راندن آن‌ها، حرم شاهچراغ را بازسازی کند؛ حتی نادرشاه برای این امر مبلغی حدود 1,500 تومان صرف بازسازی این حرم کرد.

در کتاب تذکره دلگشا نوشته شاعر و مولف مشهور قرن سیزدهم «حاجی علی اکبر بسمل شیرازی» ملقب به «نواب» و متخلص به «بسمل» درباره میزان تخریب حرم در اثر زلزله هولناک سال 1202 هجری شمسی چنین آورده است:

“گنبد بقعه که از غایت (نظر) ارتفاع، آفتاب جهانتاب هرروز در نیمروز خود را در سایه آن کشیدی، به یک دفعه چنان بر زمین‌ خورد (تخریب شد) که زمین شکافته شد و در اعماق خاک فرو رفت… (اندکی مکث) و آن عمارات عالی… (اندکی تامل) تو گویی همیشه ویران بوده است… (یعنی طوری بنظر می‌رسید که گمان می‌رفت، این بارگاه برای همیشه ویران شده است)”

تاثیر بلایای طبیعی، بازسازی های مکرر و تحولات دوران قاجار

زلزله سال 1202 هجری شمسی ویرانگر و جبران‌ناپذیر بنظر می‌رسید، از همین رو قندیل نادرشاه به فروش رسید و مبلغ آن، صرف مرمت حرم شد.

درست چندین سال بعد در دوره فتحعلی شاه قاجار مصادف با سال 1206 هجری شمسی، این آرامگاه مورد بازسازی و مرمت دوباره قرار گرفت. اما نکته مهمی در این دستور بازسازی و مرمت صادره از سوی شاه قاجار وجود داشت و آن ساخت آرامگاه شاهچراغ به‌صورتی که کف آن یک متر بالاتر بیاید. همچنین در این دستور تاکید بر استفاده از مصالحی مانند سنگ، آجر و گچ برای ساخت و ساز شده بود و همچنین نصب ضریحی نقره‌ای رنگ را در بقعه ایشان ضروری می‌دانست.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

سوغات شیراز | لیست کاملی از سوغات و صنایع دستی شیراز

اما امان از بلایای طبیعی که بارها و بارها، صدمات زیادی به شیراز و بارگاه شاهچراغ وارد کرده‌اند. در سال 1232 هجری شمسی، یعنی 30 سال پس از زلزله ویران‌کننده پیشین، زلزله‌ای دیگر رخ داد که بر اثر آن، گنبد شاهچراغ دوباره تخریب شد؛ هرچند خوشبختانه به همت فردی از رجال قاجار بنام «محمد ناصر ظهیرالدوله»، در همان سال مورد بازسازی قرار گرفت.

در سال 1251 هجری شمسی بود که دری نقره‌ای رنگ برای ورودی حرم شاهچراغ نصب شد. لازم به ذکر است که این در نقره‌ای رنگ به دستور فرزند ارشد ناصرالدین شاه قاجار، «سلطان مسعود میرزا» ملقب به «ظل السلطان» نصب شد. این شاهزاده قاجار که بیشتر به تخریب بناهای تاریخی اصفهان شهره است، گویا برای دلجویی از شاهچراغ دستش به امر خیر باز بوده است؛ زیرا در سال 1254 هجری شمسی اقدام به نصب ساعتی بزرگ در برج جنوبی بقعه متبرکه کرد. علاوه‌براین در سال 1266 نیز با بهره‌وری از هنر استاد زین‌العابدین آینه‌کاری دیوارها و سقف حرم حضرت شاهچراغ را به پایان رسانید.

بازسازی های معاصر از پهلوی تا انقلاب اسلامی

60 سال بعد مصادف با سال 1306 هجری شمسی که قدرت به دست رضاخان، شاه پهلوی افتاد، دیوارهای داخلی حرم مزین به آینه‌کاری شد. همچنین در همین سال‌ها بود که به همت انجمن آثار ملی و اداره باستان‌شناسی استان فارس، یک گنبد با اسکلت فلزی ساخته شد؛ این گنبد فلزی در سال 1336 هجری شمسی جایگزین گنبد قدیمی این بارگاه شد.

گنبد حرم حضرت شاهچراغ در سال‌های 1339 تا 1340 هجری شمسی دوباره برای چندمین بار مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت و کاشی‌کاری آن به دست استاد عیسی بهادری طراحی و اجرایی شد. در ادامه این روند بازسازی و مرمت، سالن دیگری به حرم ایشان افزوده شد که توسط هنرمندان نامداری چون «حسن ظریف صنایع» مزین به آینه‌کاری شد.

اما این پایان کار مرمت و بازسازی حرم حضرت شاهچراغ نبود، زیرا پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دستوری مبنی بر اجرای عملیات عمرانی صادر گردید. در این دستور آمده بود که سالن جدیدی بالاتر از سالن قبلی احداث شود و آینه‌کاری‌های بخش قدیمی که از پیش ناتمام مانده بود، تکمیل گردد. همچنین منبر بزرگی از جنس مرمر یک‌پارچه در بخش جنوبی سالن جدید گمارده شد که حجاری زیبا و چشم‌نوازی دارد.

زندگینامه حضرت احمد بن‌ موسی (ع)

اگرچه در بخش تاریخچه بارگاه حضرت شاهچراغ (ع) تا حدودی به زندگینامه ایشان اشاره شد، ولی بهتر است بدانیدکه نقطه عطف زندگی این برزگوار از زمان مهاجرت به ایران شروع می‌شود. زمانی که ایشان از مدینه به‌سمت ایران حرکت می‌کرد، شاید بجز عده اندکی، هیچکس از سرنوشت حضرت باخبر نبود. در ادامه خلاصه‌ای از بخش‌های مهم زنگینامه حضرت احمد بن موسی (ع) را تا زمان شهادت ایشان برای شما آورده‌ایم.

معرفی و القاب حضرت احمد بن‌ موسی (ع)

حضرت احمد بن موسی (ع) که بارها اشاره شد که به شاهچراغ نیز معروف است، یکی از فرزندان امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) است. شاهچراغ و سیدالسادات از مشهورترین القاب این بزرگوار هستند و کنیه ایشان هم ابوعبدالله عنوان شده است. تاریخ ولادت حضرت احمد بن‌ موسی (ع) به‌طور دقیق مشخص نیست؛ ولی بنابر اطلاعاتی که در صفحه ۱۶۹ جلد سوم کتاب «ریحانه الادب» نوشته «محمد علی مدرس تبریزی» جمع‌آوری شده است، تاریخ وفات ایشان بین سال‌های ۲۰۳ تا ۲۱۸ هجری قمری تخمین زده شده است.

خصوصیات حضرت شاهچراغ (ع) و مهاجرت به ایران

ایشان به‌دلیل ویژگی‌های اخلاقی و دینی خاص خود، در بین مسلمانان بالاخص شیعیان ساکن ایران محبوبیت بسیار بالایی داشته است. با توجه به شرایط سیاسی و حاکمیت عباسیان، حضرت احمد بن موسی (ع)، همراه با برادران خود از مدینه به سمت ایران مهاجرت کردند و در نهایت در شهر شیراز مستقر شدند.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

دشت ارژن شیراز؛ مقصدی بی نظیر برای طبیعت گردی

حضرت احمد بن موسی (ع) در طول زندگی خود به عبادت و تدریس معارف اسلامی پرداخت و جایگاه ویژه‌ای در بین مردم شیراز پیدا کرد. در واقع ایشان به‌عنوان یک مرکز معنوی و فرهنگی در دوره خود شناخته می‌شد. اما در نهایت، حضرت احمد بن‌ موسی (ع) در شهر شیراز به شهادت رسید و اکنون آرامگاه ایشان به‌عنوان یکی از زیارتگاه‌های مهم ایران شناخته می‌شود.

حضرت شاهچراغ (ع) و حمایت از امام زمان

نکته جالبی که درباره زندگینامه ایشان وجود دارد، از این قرار است که پس از شهادت حضرت موسی کاظم (ع)، شیعیان مدینه گمان می‌کردند که ایشان امام به‌حق پس از پدر بزرگوارشان هستند؛ حضرت احمد بن موسی (ع) در این بین، طی خطبه‌ای به مردم فرمودند که برادر ایشان، حضرت علی بن موسی (ع)، امام و ولی مسلمین جهان است.

خلیفه وقت در آن زمان «ابوالعباس عبدالله المأمون بن هارون الرشید» ملقب به مأمون، هفتمین خلیفه عباسی هم بود. مأمون با شنیدن خبر حرکت جمعی از بنی هاشم و دوستداران این حضرت به‌سمت طوس، دستور به توقف و ممانعت حاکمان سرزمین‌های اطراف داد تا آن‌ها را به مدینه بازگردانند. حاکم شیراز هم از این دستور مستثنی نبود و مانع حرکت حضرت احمد بن موسی (ع) و همراهان ایشان به‌سمت طوس شده بودند و از آن‌ها درخواست شد که به شیراز برگردند؛ البته حضرت از پذیرش این دستور خودداری کرد و نبرد خونینی به پا شد که متاسفانه در نهایت منجر به شکست و عقب‌نشینی لشکر شیراز و حضرت احمد بن موسی شد.

شهادت حضرت شاهچراغ (ع)

حضرت سید احمد بن موسی (ع) همراه با برادران و تعدادی از شیعیان وفادار خود از بیراهه خود را به شهر شیراز رسانید و در منزل یکی از شیعیان وفادار به حضرت مخفی شدند. اما پس از گذشت یک سال جاسوسان حاکم شیراز موفق شدند تا محل زندگی ایشان را پیدا کنند. در طول نبرد خونین دیگری که رخ داد، ماموران مامون به‌طرز بی‌رحمانه‌ای به ایشان و یارانشان حمله‌ور شدند؛ در این گیرودار پس از وارد کردن ضربت شمشیری بر سر ایشان، خانه را بر سر حضرت ویران کرده و حضرت را به شهادت رساندند.

علت نامگذاری شاهچراغ برای این آرامگاه

آرامگاه حضرت احمد بن موسی (ع) که به «شاهچراغ» معروف است، در واقع به‌دلیل یک حادثه تاریخی و معنوی به این نام شناخته می‌شود. بنابر روایات و مستندات تاریخی چنین برآورد می‌شود که پس از شهادت حضرت احمد بن موسی (ع)، قبر ایشان برای مدت طولانی ناشناخته باقی مانده و زیر زمین پنهان بوده است. مدفن این حضرت تا دوره آل بویه و حاکمیت امیر عضدالدوله دیلمی پنهان بوده و در اطراف محل دفن ایشان، منازل مسکونی وجود داشته است.

راز شاهچراغ و شاهی در جستجوی چراغ

اما در یکی از منازل مسکونی پیرزنی زندگی می‌کرده است که یک شب جمعه، نور یا به عبارتی دیگر چراغی خیره‌کننده در بالای تلی از خاک مشاهده می‌کرده که تا سپیده‌دم صبح ادامه داشت. این اتفاق برای چندین هفته در شب‌های جمعه ادامه داشته است و این موضوع باعث شد تا پیرزن را به فکر وا دارد که راز این چراغ نورانی چیست؟

از این رو پیرزن شاه وقت، امیر عضدالدوله دیلمی را از این اتفاق آگاه ساخته و امیر هم این مسئله را با درباریان مطرح می‌سازد. درباریان که نمی‌توانستند چنین رخدادی را باور کنند، اما امیر دستور داد تا هرچه سریعتر این موضوع را پیگیری کنند و اولین شب جمعه در محل حاضر شدند. امیر یا همان شاه که در منزل پیرزن در حال استراحت بود، به پیرزن گوشزد کرد که پس از دیدن چراغ به و اطلاع دهد. بنابراین پیرزن به محض تماشای نور چراغی که اکنون قوی‌تر از قبل هم نمایان شده بود، بر بالین امیر عضدالدوله دیلمی رفته و فریاد برمی‌آورد که: «شاه! چراغ».

شاه نیز با تماشای نور شگفت‌زده و با هیجان به‌سمت نور حرکت می‌کند، ولی پس از نزدیک شدن به محل و بالا رفتن از تلی خاکی، اثری از چراغ ندید. امیر عضدالدوله دوباره پس از پایین آمدن از تل خاکی، چراغ نورانی را مشاهده کرد. این اتفاق باعث شد تا امیر، شخصی را مامور کشف علت این راز کند که در نهایت هم منجر به پیدایش قبر حضرت احمد بن موسی (ع) شد؛ از این رو امیر دستور می‌دهد تا در بالای این تل خاکی بارگاهی برای ایشان ساخته شود. از آن پس، این مکان بنام «شاهچراغ» یا «شاهی در جستجوی چراغ» شهرت یافت.

معماری بارگاه حضرت شاهچراغ شیراز

معماری بارگاه حضرت شاهچراغ شیراز، تلفیقی از زیبایی‌های معماری اسلامی و ایرانی است که همین موضوع باعث شده تا به‌عنوان یکی از بهترین نمونه‌های معماری شناخته شود. این بنا در دوران حکمرانی اتابکان در قرن ششم هجری در شیراز ساخته شده است. همانطور که در بخش تاریخچه حضرت شاهچراغ شیراز اشاره شد، این بارگاه در ادوار مختلف مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

بارگاه حضرت شاهچراغ شیراز توسط ملکه تاشی خاتون و پادشاهان مختلف مانند شاه اسماعیل صفوی، نادرشاه افشار و فتحعلی شاه قاجار مرمت، بازسازی و توسعه یافته است. معماری این بارگاه به سبک ایرانی-اسلامی ساخته شده و شامل کاشی‌کاری‌های زیبا، آیینه‌کاری‌های پیچیده و تزیینات چوبی نفیس است که بر جذابیت این مکان افزوده است. کاشی‌کاری‌های صورت گرفته بر روی سردرهای حرم و منبت‌کاری بر روی سقف‌ها نیز زیبا و ستودنی است.

حرم شاهچراغ با داشتن حیاط‌های بزرگ، اتاق‌های زیبا و فضای باز، مکانی آرامش‌بخش برای زائران و بازدیدکنندگان ایجاد کرده است. معماری داخلی آن با سقف‌های بلند و استفاده از آیینه‌کاری‌ها و نقوش اسلیمی، فضایی معنوی و روحانی را به وجود آورده که توجه هر بیننده‌ای را جلب می‌کند. این معماری خاص همراه با گنبد و مناره‌های طلایی، نمادی از شکوه و جلال این مکان مقدس است.

بخش های مختلف حرم حضرت شاهچراغ (ع)

حرم حضرت شاهچراغ (ع) همانند حرم امام و خواهر بزرگوارشان، بارگاه مقدس امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) شامل بخش‌های مختلفی می‌شود. هر کدام از این بخش‌ها در برهه مشخصی از زمان به این حرم اضافه شده‌اند، وگرنه مدفن ایشان در همان ابتدای امر بجز تلی از خاک نبود. در ادامه با معرفی بخش‌های مختلف حرم حضرت شاهچراغ (ع) با ما همراه باشید تا در زیارت خود با ابهامی مواجه نشوید و شناخت بهتری از این مکان مقدس داشته باشید.

ایوان حرم حضرت شاهچراغ (ع)

ایوان حرم حضرت در ضلع شرقی آن قرار دارد که زمان ساخت اولین ایوان حرم را به دوره «احمدخان علاءالدوله قاجار» ملقب به «نسقچی‌‌باشی» نسبت داده‌اند. طول و عرض این ایوان به‌ترتیب برابر با 38.30 متر و 5.5 متر است و 10 ستون به ارتفاع 10.5 متر دارد. در دو سمت ایوان حرم، 12 حجره دو طبقه مزین به گچ‌بری ساخته شده است.

همچنین دو راهرویی که در دو طرف در طلایی حرم حضرت قرار دارند، به حرم و این ایوان متصل هستند و به این‌ها راه دارند. هنرمندان کارگاه نجاری حرم، سقف زیبای این ایوان را با گره تند، آلت و لغاز از چوب ساج ساخته‌اند و برای تزیین آن با اسامی مقدس، از چوب افرا و نارنج استفاده کرده‌اند. بالای ستون‌ها ایوان حرم حضرت شاهچراغ (ع) مقرنس چهار ترک دارد، چهار طرف آن نیز مزین و منور به اسماء حُسنی شده و پایین ستون‌ها به‌صورت هشت ترک است.

جلوی سقف ایوان حرم به‌صورت شیرسر است که با استفاده از چوب ساج ساخته شده‌اند. همچنین سنگ‌های مرمر بکار رفته در زیر ستون‌ها و بخش جلویی ایوان به‌صورت یک‌پارچه با نقوش اسلیمی محصول هنر دست سنگ‌تراشان حرم حجاری نصب شده است.

لازم به ذکر است که برای ایجاد فضای بیشتر برای زائران و قرینه‌سازی ایوان، سه رواق خوش‌قواره مزین به کاشی‌کاری به بخش جنوبی آن اضافه شد. سقف و ستون‌های ایوان حرم حضرت شاهچراغ (ع) به‌دلیل اینکه از جنس چوب ساخته شده بودند، دچار فرسودگی و خوردگی موریانه شده بودند؛ از این رو ستون‌های آهنی را برای استخوان‌بندی آن استفاده کردند. ایوان کوچک دیگری در جلوی حجره‌های طبقه بالایی بنا و صحن حرم ساخته شده که کاشی‌کاری‌های زیبا و چشم‌گیری دارد.

ضریح حضرت شاهچراغ (ع)

طول و عرض ضریح نقره‌ای حرم که در دوره فتحعلی شاه قاجار در سال 1206 هجری شمسی برای حرم ساخته شده است، به‌ترتیب برابر با 3.25 متر و 1.75 متر است. ضریح حرم ایشان با اشعاری به زبان فارسی و عربی در ستایش و ابراز علاقه به ائمه اطهار مزین شده است. ضریح دیگر حضرت شاهچراغ (ع) حدود 10 سانتی‌متر از سطح حرم بلندتر و بالاتر است و روی صندوق چوبی داخل ضریح، پارچه‌ای سبز رنگ قرار دارد. این ضریح با اسکلتی از چوب ساده که بخشی از آن نقره‌اندود شده و شبکه‌های نقره در چهار سوی آن نمایان است.

حتی در گذشته قرآنی به خط کوفی روی مرقد حضرت احمد بن موسی (ع) قرار داشت که عده‌ای بر این باور بودند که دست‌نوشته حضرت علی (ع) بوده است. شنیده‌ها حاکی از آن است که «حاج معتمدالدوله فرهاد میرزا» جعبه‌ای خاتم‌کاری شده برای نگهداری قرآن ساخته است. البته مدت‌ها بعد این قرآن مقدس و جعبه خاتم آن به موزه پارس منتقل شدند که هم‌اکنون نیز در قفسه‌ای شیشه‌ای نگهداری می‌شوند.

ضمنا یک لوستر چهار شاخه درون ضریح قرار دارد که برخی شب‌ها روشن و بارگاه نورانی می‌شود. دیوارهای شمالی و جنوبی ضریح به آینه‌کاری‌های زیبایی مزین هستند که قدمت آن‌ها به دوره حکومت محمد شاه قاجار در  سال 1220 هجری شمسی بازمی‌گردد.

البته ضریح فعلی به طول و عرض 3.58 متر و 2.26 متر از نقره ساخته شده است و صندوق خاتم‌کاری بسیار زیبایی بر روی مرقد آن وجود دارد. ستون‌ها و سقف داخل ضریح حضرت شاهچراغ (ع) با ترکیبی از خاتم‌کاری و معرق تزیین شده‌اند. این خاتم‌کاری‌ها و تزیینات این ضریح، حال زحمات علیرضا گودرزی از خاتم‌کاران شیرازی، آن را در فاصله سال‌های 1378 تا 1380 شمسی به زیبایی هرچه تمام‌تر صورت گرفته است.

صحن مطهر

حرم‌های حضرات احمدی و محمدی (ع) در گذشته صحن مستقلی داشته‌اند و از راه بازار بین‌الحرمین به یکدیگر متصل بودند. اما در طرح توسعه آستان مقدس، صحن مطهر بارگاه ایشان بزرگ‌تر و بزرگ‌تر شد و اکنون هر دو مرقد در یک صحن قرار گرفته‌اند. حرم سید میر محمد (ع) در شمال شرق حیاط قرار دارد و این در حالی است که حرم حضرت شاهچراغ (ع) در غرب حیاط قرار گرفته است.

صحن مرکزی پلانی مستطیلی‌شکل دارد و مساحت آن حدود 14,000 متر مربع است که 162 حجره دو طبقه در اطراف آن ساخته شده است. رواق‌های صحن مطهر با آجرکاری‌ها و کاشی‌کاری‌های استادکاران آستان مزین شده‌اند و نرده‌های چوبی موجود در این صحن از چوب ساج و کف سحن از سنگ گندمک فارس ساخته شده‌اند. یک حوض بزرگ در مرکز صحن قرار دارد که در ساخت آن از سنگ‌های بزرگ نی‌ریز بکار رفته است؛ در واقع کار حجاری و نصب این حوض بزرگ برعهده کارگاه سنگ‌تراشی آستان بوده است.

گلدسته‌ها

به‌طورکلی دو گلدسته در شمال و جنوب ایوان بارگاه حضرت شاهچراغ (ع) قرار دارد. در حقیقت برای قرینه‌سازی دو طرف ایوان و پخش شدن صدای قرآن و اذان تا بخش‌های مختلف شهر، گلدسته جنوبی ساخته شد. همچنین فرآیند کاشی‌کاری این گلدسته با رنگ‌های طبیعی برعهده کارگاه معرق‌کاری آستان مقدس بوده است.

شاید اکنون بهتر می‌دانید که گلدسته شمالی حرم حضرت شاهچراغ (ع) به اسماءالله مزین شده است، گلدسته جدید که هشت ترک دارد، منقش به اسامی ائمه اطهار و القاب معروفشان است. سر گلدسته با ارتفاعی برابر با 3.65 متر که وزن آن حدود سه تن است و اسکلت فلزی آن با مس و چوب لایه‌پوشی شده است. ارتفاع این گلدسته تا زیر اتاق موذن به 20.40 متر، قطر پایین آن به 2.2 متر و قطر بالای گلدسته به 2.35 متر می‌رسد.

گنبد حرم حضرت شاهچراغ (ع)

اولین گنبد بقعه مطهر حضرت شاهچراغ (ع) در دوره اتابکان فارس در سال 605 هجری شمسی ساخته شد. ملکه تاشی خاتون در سال 723 هجری شمسی، این گنبد قدیمی را مرمت، بازسازی یا به عبارتی تعمیر کرد. پس از زلزله سال 1202 هجری شمسی، گنبد حرم شاهچراغ فرو ریخت که به دستور حاکم فارس، حسینعلی میرزا قاجار، گنبد دیگری برای آن ساخته شد. جالب آنکه بر روی ساقه این گنبد، سوره «طه» نوشته شده بود؛ البته لازم به ذکر است که در سال 1209 هجری شمسی، گنبد جدید دوباره تعمیر و سوره «فتح» بر روی ساقه داخلی آن آینه‌کاری شد.

زلزله دیگری که در سال 1232 هجری شمسی رخ داد که گنبد شکاف برداشت و تعمیر شد. هرچند در گذر زمان شکاف‌های جدیدی در گنبد به وجود آمد و سال‌ها بعد در سال 1306 شمسی از میله‌های آهنی برای مهار آن بکار گرفته شد؛ البته این راهکار هم چندان کارآمد نبود و احتمال خطر فرو ریختن گنبد را به اوج خود رساند. اما در نهایت گنبد جدید در سال 1338 هجری شمسی با گنبدی آهنین که نه، بلکه گنبدی با اسکلتی آهنی جایگزین شده و بر پایه‌های گنبد قرار گرفت.

کاشی‌کاری گنبد حرم حضرت احمد بن موسی (ع) از کیفیت خوبی برخوردار نبود، اما در زمان تولیت سید محمد مهدی دستغیب مرمت شد. اما از آنجایی که اسکلت گنبد از جنس آهن بود، کارشناسان به این نتیجه رسیدند که قطعات کاشی را با قالب‌های فلزی به بدنه اصلی گنبد متصل کنند. وسعت این گنبد اسکلت آهنی بیش از 500 متر مربع برآورد شده است که ارتفاع و قطر آن به 14 متر می‌رسد. کاشی معرق بر روی گنبد حرم مطهر در رنگ‌های مشکی، سفید، کرم، قهوه‌ای، طلایی، سبز، فیروزه‌ای و لاجوردی خودنمایی می‌کند.

سردرهای حرم حضرت شاهچراغ (ع)

سردرهای حرم و بارگاه حضرت شاهچراغ (ع) است که علاوه‌بر آنکه ورودی‌های اصلی حرم به‌شمار می‌آیند، به‌عنوان نمادی از هنر معماری ایرانی-اسلامی نیز شناخته می‌شوند. صحن حرم حضرت دارای 6 سردر ورودی است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.

سردرهای غربی (باب‌الرضا و باب موسی بن جعفر)

سردر بزرگ جنوب غربی حرم که بنام باب‌الرضا و سردر دیگری در شمال غربی بنام باب موسی بن جعفر (ع) وجود دارد که هر دو به صحن جمهوری اسلامی مشرف هستند. در زمان‌های گذشته تنها ورودی حرم، در ورودی از جانب میدان احمدی یا همان سردر باب موسی بن جعفر (ع) بود که روبروی در مسجد جامع شهدا قرار داشت. سال‌های پس از انقلاب اسلامی، کاشی‌کاری‌های این سردر به پایان رسید. دو راهرو در مجاورت این ورودی قرار داشت تا محل تردد مردم آسان‌تر شود؛ هرچند با وجود تلاش‌های هنرمندان کارگاه آستان مقدس، عملیات قرینه‌سازی و کاشی‌کاری این سردر پایان یافت.

نوشته «إنما يريد الله ليذهب عنكم الرجس أهل البيت و يطهركم تطهيرا» در بالای سردری که از آن طرف خیابان مشاهده می‌شود. همچنین اشعار زیر را نیز بالای همان سردری نگاشته‌اند:

“اين بارگاه شاهچراغ است كش مدام

بر بوستان خلد بود فخر از صفا

اين بارگاه زاده موسی بن جعفر است

كوراست پنج واسطه تا شاه اوصيا”

محیط داخلی سردر پلانی هشت‌ضلعی دارد که رسمی‌بندی سقف آن با کاشی معرق، زیبایی و جذابیت خاصی دارد. اما در دو طرف محیط داخلی سردر، کاشی‌کاری زیبایی منقش به اشعار دکتر نورانی، وصال شیرازی و البته احمد وقار شیرازی جلوه‌نمایی و بنده‌نوازی می‌کنند.

بعدها سردر باب‌الرضا (ع) در قسمت جنوب غربی برای سهولت تردد مردم ساخته شد که اسکلت آن از جنس بتن بود. همچنین پیچک‌های سنگی و ستون‌های اطراف آن سردر به زیبایی هرچه تمام‌تر به دست هنرمندان سنگ‌تراشان آستان تراشیده و البته طراحی شده است. این سردر، دارای دری دو لنگه به درازای 4.20 متر و پهنای 1.47 متر است که از جنس چوب ساج ساخته شده است. این در که مزین به ورق و قبه‌های هشت‌بر برنزی است، استقامت بیشتری نسبت به قبل پیدا کرده بود.

سایر سردرهای حرم حضرت شاهچراغ (ع)

• سردر شمالی: این سردر یا ورودی به بازار شاهچراغ و خیابان احمدی متصل است.
• سردر شرقی: این ورودی شرقی حرم به مسجد جامع عتیق مسیر دسترسی دارد.
• سردر جنوبی: ورودی جنوبی حرم حضرت شاهچراغ به دارالشفا حرم و کوچه بین‌الحرمین وصل می‌شود.
• باب‌السجاد: در مجاورت حرم مطهر حضرت سید میر محمد (ع) برادر حضرت شاهچراغ (ع)، باب‌السجاد نام دارد که به خیابان لطفعلی خان زند متصل است.

درهای ورودی حرم حضرت شاهچراغ (ع)

حرم مطهر شاهچراغ دارای هفت در ورودی اصلی است که دو در شمالی آن به ورودی خواهران و دو در جنوبی هم به ورودی برادران اختصاص دارد. همچنین این حرم شامل یک در ورودی طلا و دو ورودی از ایوان بارگاه می‌شود. در ادامه بیشتر به درهای ورودی حرم حضرت احمد بن موسی (ع) می‌پردازیم.

در طلایی ایوان حرم

این در طلایی در دو لنگه به طول 2.70 متر و عرض 90 سانتی‌متر ساخته شده است. ضمنا این در چارچوبی 2 متری دارد که قوس آن به 5.7 متر و ارتفاع آن به 70 سانتی‌متر می‌رسد و درست بالای آن قرار گرفته است. در بالای قوس 5.7 متری، نوشته‌ای پرمعنا به زیبایی درج شده است:

“قال رسول الله أنا مدينة العلم و علي بابها، مثل أهل بيتي كسفينة نوح من ركبها نجى، ادخلوها بسلام آمنين، حبّ علي حسنة لا تضرّ معها معصية”

روی هر دو لنگه در و چارچوب‌های آن، چند بیت شعر منبت‌کاری شده است؛ هرچند در قدیمی حرم معروف به در ظل السلطان به موزه حرم انتقال داده شده است.

در نقره‌ای رواق جنوبی

در نقره‌ای که به در عسکرخانی مشهور است، 2 متر طول و 30 سانتی‌متر عرض دارد و جالب آنکه چارچوب و در آن نیز نقره‌اندود شده‌اند. روی بالای چارچوب در نقره‌ای، با خط زیبا و نستعلیق متنی چنین نوشته شده است:

“بسم الله الرحمن الرحيم فی كتابا العيون بالاسناد عن علي بن موسي الرضا (ع) عن آبائه عن النبي فعن اللوح و القلم عن الله ولاية علي بن ابي طالب حصني فمن دخل حصني امن من عذابي.”

علاوه‌براین نوشته، 17 بیت شعر از مرحوم قدسی روی در مشاهده می‌شود. در واقع عسکرخان در برابر زمینی که وقف حضرت شاهچراغ (ع) کرده بود، مجوز ساخت این در نقره‌ای را کسب کرد و در نقره‌ای برای رواق جنوبی به آستان حرم مقدس اهدا می‌کند. هنرمندان مشهور همچون میرزا بزرگ زرگر، علی اصغر زرگر، میرزا محمود قلمزن و میرزا علی آقا قلمزن بر روی این در نقره‌ای کار کرده‌اند.

در نقره‌ای رواق شمالی

در نقره‌ای و چارچوب رواق شمالی با روکش نقره‌ای آن در طول 2.30 متر و عرض 1.40 متر ساخته شده که به در حاج نصیرالملک مشهور است. این در نقره‌ای هم‌اکنون در طبقه دوم موزه حرم مطهر شاهچراغ نگهداری می‌شود. بالای چارچوب منقش به حدیث قدسی «قال الله تعالی فی الاحاديث القدسية لا إله إلا الله حصني فمن دخل حصني امن من عذابي و قال ولاية علي بن ابيطالب حصني فمن دخل حصني امن من عذابی صدق الله» است. از طرف دیگر کل چارچوب و حاشیه در نقره‌ای مزین به 20 بیت از اشعار فصیح‌الملک شوریده هستند که توسط میرزا علیرضا خوشنویس با خط نستعلیق زیبا و روان نگاشته شده است.

امامزاده سید میر محمد (ع)

حضرت سید امیر محمد بن موسی (ع) از فرزندان حضرت امام موسی کاظم و برادر حضرت علی بن موسی الرضا و حضرت شاهچراغ (علیهم‌السلام) است. مزار این بزرگوار در جوار حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) و در بخش شرقی حرم مطهر قرار دارد. نقل است که ایشان به‌دلیل عبادت بسیار ملقب به «میر محمد عابد» بوده است. درباره علت مرگ حضرت سید میر محمد عابد، روایات مختلف و متفاوتی وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که حتی از منابع قوی، چنین برآورد شده است که ایشان یا در نبرد با ارتش حاکم فارس به شهادت رسیده یا به مرگ طبیعی در گذشته است.

در روایات نقل است که میرزا عنایت‌ الله دستغیب (رضی الله عنه) در حدود 704 هجری شمسی متوجه نوری در منزل خود می‌شود که پس از پیگیری و کاوش متوجه لوح قبری قدیمی می‌شود. ایشان پس از بررسی قبر به این نتیجه می‌رسد که قبر مکشوف، محل دفن پیکر مطهر حضرت سید میر محمد (ع) است. از این رو ایشان مراتب ساخت یک بارگاه برای حضرت را انجام داده و با خرید تعدادی از خانه‌های اطراف این قبر، محوطه آن را توسعه و گسترش می‌دهد. در برخی منابع  دیگر نقل شده است که قبر ایشان طی سال‌های طولانی پنهان بوده است تا اینکه در دوره اتابک بن سعد زنگی، قبر حضرت آشکار و نمایان می‌شود.

نادرشاه افشار در دوره حکومت خود دستوری مبنی بر مرمت بقعه سید میر محمد (ع) را می‌دهد. ناصرالدین شاه قاجار در سال 1258 هجری شمسی دستور ساخت ضریحی از جنس نقره را صادر کرده تا بر روی قبر مطهر ایشان نصب شود. سال‌ها بعد در سال 1267 هجری شمسی ضریح دیگری به دستور شاهزاده ایس میرزا برای قبر مطهر سید میر محمد (ع) ساخته می‌شود.

آستان مقدس حضرت شاهچراغ (ع) در زمان‌های گذشته، صحن و حیاط مستقلی داشته است و از طریق بازار بین‌الحرمین به حرم حضرت شاهچراغ (ع) متصل می‌شده است. ایوان کوچک حرم مطهر نیز فاقد هنر معماری سنتی بود که پس از توسعه و مرمت آن، توسط هنرمندان بارگاه حضرت شاهچراغ (ع) این مورد تغییر یافت و نماسازی خوبی شکل گرفت. این چنین بنظر می‌رسد که اولین گنبد حرم در دوره ظهیرالدوله ساخته شده است که بعدها هم در دوره ناصرالدین شاه قاجار بازسازی و مرمت شده است.

افراد مدفون در حرم حضرت شاهچراغ (ع)

ایرانیان و مسلمانان ساکن ایران از زمان‌های گذشته بالاخص پس از تغییر رویه حکومت از اهل سنت به شیعیان، علاقه‌مندان زیادی داشته‌اند؛ از این رو همیشه علاقه داشتنه‌اند تا علاوه‌بر زیارت قبور ایشان، در جوار قبور ایشان و نزدیک به محل دفنشان، به خاک سپرده شوند. حرم حضرت شاهچراغ (ع) هم که از این قضیه مستثنی نبوده است و در طول تاریخ، اشخاص سرشناس و افراد نامدار متعددی در محوطه حرم دفن شده‌اند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

آيت الله شهيد سيد عبدالحسين دستغيب (1292-1360 هـ.ش)

آیت الله سید عبدالحسین دستغیب سومین شهید محراب انقلاب اسلامی است که در سال 1360 شمسی توسط مجاهدین خلق (منافقین) ترور شد و به درجه شهادت نائل شد. کنیه ایشان با 32 واسطه به «زید بن علی» فرزند حضرت زین‌العابدین (ع) می‌رسد. ایشان از مبارزان انقلاب اسلامی بود و در زمان شهادت، امام جمعه شیراز بود.

آيت الله حسنعلی نجابت شیرازی (1296-1368 هـ.ش)

عارف، فقیه و از شاگردان سید علی قاضی طباطبایی و از دوستان نزدیک آیت الله دستغیب بود. ایشان در تاریخ 10 بهمن سال 1368 هجری شمسی مصادف با شب شهادت امام هادی (ع) در گذشت. سرانجام حضرت آيت الله نجابت در جوار مزار دوست و رفیق خود آیت الله دستغیب در حرم شاهچراغ دفن شد.

ميرزا ابوالقاسم سكوت (1239 هـ.ق)

میرزا ابوالقاسم حسینی شیرازی ملقب به سکوت، میرزای سکوت و میرزا ابوالقاسم از سادات حسینی، عارف و شاعر مشهور شیراز در قرن 13 هجری قمری بوده است. براساس روایات ایشان در سال 1239 هجری قمری به دست افرادی ناشناس به قتل رسیده و خانه‌اش را بر سرش خراب کرده‌اند.

حاجی علی اکبر بسمل شیرازی (1187-1263 هـ.ق)

حاجی علی اکبر، شاعر، مولف و دانشمند بزرگ قرن سیزدهم است که ملقب به نوّاب و متخلص به بسمل است. حاجی علی اکبر پس از فراگیری علوم معانی، بیان، فلسفه و ادبیات در مدرسه حکیم شیراز، به یادگیری اشارات بوعلی سینا و اشعار ملاصدرا پرداخت. از ایشان دیوان اشعاری و آثار متعددی به یادگار مانده است. ایشان در سال 1263 در گذشت و در جوار حضرت میر سید محمد در حرم شاهچراغ دفن شده است.

وصال شيرازی (1192-1262 هـ.ق)

میرزا محمد شفیع وصال شیرازی ملقب به میرزا کوچک، یکی از بزرگ‌ترین شاعران، خوش‌نویسان و عالمان نامدار دوره قاجار بوده است. ایشان یکی از مریدان میرزا ابوالقاسم شیرازی ملقب به ميرزا ابوالقاسم سكوت بوده است.

وصال شیرازی آثار متعددی از جمله دیوان شعر، کتاب‌هایی در حکمت به کلام به نثر و نظم، گفتار حکیم فارابی در علم موسیقی و … به رشته تحریر درآورده‌اند. وصال که در سن 32 سالگی ازدواج کرد، شش فرزند پسر داشت که آن‌ها را نام نهاد: وقار، حکیم، داوری، فرهنگ، توحید و یزدانی که همچون پدر خویش، افرادی بزرگ، هنرمند و سخنور شدند.

وصال شیرازی که تمام عمر خود را در حال نوشتن بود، در اثر سالخوردگی و مشکلات متعدد، بینایی خود را از دست داد و ناچار به خانه‌نشینی شد. در نهایت اما در سال 1262 هجری قمری بود که وصال شیرازی که اکنون 65 سال سن داشت، به دیار باقی شتافت. پیکر ایشان در جوار مراد و استاد خود، میرزای سکوت آرام گرفت.

وقار شیرازی (1232- 1298 هـ.ق)

میرزا احمد وقار شیرازی فرزند ارشد وصال شیرازی بود که پس از فراگیری مقدمات تصمیم به تحصیل در علوم فقه، اصول و حکمت الهی نمود. ایشان در عصر خود به‌عنوان یک دانشمند شناخته می‌شد و در خوش‌نویسی، بالاخص خط نسخ، ثلث و رقاع مهارت چشم‌گیری داشته است. وقار شیرازی در سال 1266 هجری قمری، سفر خارجه‌ای همراه با برادرش میرزا محمود حکیم به هندوستان داشته است که کتاب مثنوی مولوی را با خطی زیبا نوشت و به چاپ رساند.

ایشان در سال 1290 هجری قمری به زیارت عتبات عالیات رفتند و در مسیر بازگشت به شهر تهران رفته و در این سفر هم مورد حمایت ناصرالدین شاه قاجار قرار گرفت. در نهایت عمر وقار شیرازی در سال 1298 هجری قمری به پایان رسید و در جوار پدر خود، وصال شیرازی در حرم حضرت شاهچراغ (غ) به خاک سپرده شد.

حكيم شيرازی (1234-1274 هـ.ق)

حکیم شیرازی دومین فرزند وصال بود که در زمینه شعر، تخلص طوبی را برای خود انتخاب کرد که البته بعدها با فراگیری علم طبابت، آن را به حکیم تغییر داده است. هرچند در دیوان بیگی، علت این تخلص را حکمت الهی دانسته است. حکیم شیرازی در دوره محمد شاه به تهران رفت و حدود یک سال در پایتخت اقامت داشت و پس از آن به شیراز بازگشت.

حکیم در سال 1265 هجری قمری همراه با برادر بزرگ‌تر خود وقار و فتحعلی حجاب به درخواست نظام‌الملک عازم سفری به هندوستان شد که در سال 1266 به آنجا رسیدند. ایشان که در شهر بمبئی سکونت داشته است، از اشعارش چنین برمی‌آید که ظاهرا از این سفر دل خوشی نداشته است. سرانجام پس از دو سال اقامت در بمبئی هندوستان، برای بار دیگر به دیار خود شیراز بازمی‌گردد.

اگرچه از حکیم شیرازی آثار چندانی باقی نمانده است، ولی همچون پدر و برادرانش نام او به نیکی یاد می‌شود. حکیم در تاریخ 14 محرم سال 1274 هجری قمری بر اثر بیماری وبا در گذشته است و محل دفن ایشان در پایین ضریح مطهر حضرت شاهچراغ (ع) است.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

باغ جهان نما؛ معرفی بهشت کوچک شیراز

داوری شیرازی (1238-1283 هـ.ق)

محمد بن محمد شفیع داوری شیرازی، متخلص به داوری، نقاش، خوش‌نویش و شاعر قرن سیزدهم قمری و برادر میرزا محمد اسماعیل توحید شیرازی بوده است. داوری شیرازی سومین فرزند محمد شفیع شیرازی معروف به وصال شیرازی بود که میرزا ابوالقاسم سکوت، پیر و مرشد وصال، نام محمد را برای فرزند وی انتخاب کرد.

ایشان که از بزرگان وقت خود در دوره قاجار بوده است، در زمان مسافرت به تهران در دربار ناصرالدین شاه قاجار حضور یافت و قصیده‌ای فی‌البداهه سروده است. ایشان پس از چندی سکونت در تهران با شکوه و بدبینی نسبت به پایتخت و مردمش که ناشی از بی‌توجهی آن‌ها به علم و هنر بوده به دیار خود، شهر شیراز برمی‌گردد.

داوری شیرازی که پس از بازگشت به شیراز با دختر یکی از بزرگان فارس ازدواج کرده بود، فرزند جلال نام خود را در همان سنین کودکی از دست داد. داغ کودک بر داوری شیرازی گران آمد و بنابر نقل برادرش، فرهنگ شیرازی، ایشان در سن 45 سالگی و در سال 1283 هجری قمری دق مرگ شد. ایشان در جوار مزار وصال شیرازی و میرزای سکوت در حرم شاهچراغ به خاک سپرده شد.

ابوالقاسم فرهنگ شیرازی (1242-1309 هـ.ق)

میرزا ابوالقاسم متخلص به فرهنگ و چهارمین فرزند میرزا کوچک است که متخلص به وصال شیرازی است و از شاعران و خوش‌نویسان مشهور شیراز است. ایشان در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمده است و علاوه‌بر پدرش، پنج برادر وی نیز از خوش‌نویسان و شاعران معروف قرن سیزدهم هجری قمری بوده‌اند. سرانجام فرهنگ شیرازی در سال 1309 هجری قمری در گذشته و در حرم حضرت سید میر محمد، برادر شاهچراغ به خاک سپرده شده است.

توحيد شيرازی (1236-1286 هـ.ق)

توحید شیرازی، محمد اسماعیل پنجمین فرزند محمد شفیع وصال شیرازی است که ابتدا علم را نزد پدر آموخت و پس از مرگ وی، شاگرد برادر بزرگش وقار شیرازی شد. ایشان در علوم ادبی و حکمی، ریاضی، موسیقی و خوش‌نویسی مهارت چشم‌گیری داشته است و دست بر قضا از صدای خوشی هم برخوردار بوده است.

توحید شیرازی در سال 1277 هجری قمری به تهران سفر کرد و پس از بازگشت به شیراز، همانند برادر بزرگ‌تر خود، حکیم شیرازی بر اثر بیماری وبا در گذشته است. ایشان که فرزندی از خود نداشت، در تاریخ 26 ربیع‌الثانی سال 1286 هجری قمری جان سپرد. سرانجام توحید حکیم، شاعر و خوش‌نویس در جوار برادرهای خود در حرم شاهچراغ (ع) به خاک سپرده شد.

عبدالوهاب یزدانی شیرازی (1252-1328 هـ.ق)

میرزا عبدالوهاب یزدانی، فرزند ششم وصال شیرازی است که در سن 10 سالگی پدرش را از دست داد و در سایه برادران بزرگ‌تر خود به تحصیل در علوم ادبی، ریاضیات و خوش‌نویسی پرداخت. ایشان که سال‌ها در هنر خوش‌نویسی و سخنوری حرف‌های زیادی برای گفتن داشت، تخلص یزدانی را برای خود انتخاب کرد.

یزدانی شیرازی که حدود 1,500 بیت شعر سروده بود یا حداقل باقی مانده است، همراه با برادران بزرگش، فرهنگ و توحید سعی داشت تا تاریخ صفویه را به نظم درآورد؛ هرچند مرگش در سال 1328 هجری قمری مانع از این امر شد. عبدالوهاب که در هنرهای نقاشی و موسیقی نیز به درجات عالی رسیده بود و آثار متعددی از خود به جا گذاشته بود؛ سرانجام در سال 1328 هجری قمری در شیراز جان سپرد و در حرم حضرت سید میر محمد به خاک سپرده شد.

صادق خان زند (1196 هـ.ق)

صادق خان زند برادر تنی کریم خان زند که چهارمین شاه دودمان زند و پدربزرگ لطفعلی خان زند بود. لازم به ذکر است که لطفعلی خان پسر جعفر خان زند، پسر دوم صادق خان بود. صادق خان که از سال 1193 هجری قمری به قدرت رسیده بود، مردی شجاع و جنگجو بود. نقل است که صادق خان پس از مرگ کریم خان زند، در جنگ قدرت میان خاندان زند، نابینا و مدتی بعد کشته شد.

در روایات تاریخی چنین آمده است که او برای سال‌ها سرپرست و استاد ابوالفتح خان زند، پسر ارشد کریم خان بوده است. اگرچه او برای تربیت ابوالفتح خان تلاش زیادی کرده است، ولی شواهد گویا هستند که نتوانسته است، اعتیاد وی به شراب را برطرف کند.

صادق خان در کرمان دعوی پادشاهی داشت و پس از ترور زکی خان زند، خود را به شیراز رساند؛ هرچند در تاریخ 18 ربیع‌الاول 1196 هجری قمری از علیمراد خان شکست خورد و به قتل رسید یا به روایت دیگر خودکشی کرد.

جعفر خان زند (1203 هـ.ق)

میرزا جعفر خان زند پسر صادق خان زند و پدر لطفعلی خان زند، یکی از بزرگ‌ترین فرمانروایان زندیان بوده است. جعفر خان همچنین برادر مادری علیمراد خان زند، ششمین شاه دودمان زند بود و گویا به همین دلیل برخلاف پدر و دیگر برادرانش کشته نشد. جعفرخان پس از مرگ علیمراد خان به قدرت رسید و در حالی که بخش‌های کوچکی از ایران مرکزی و جنوبی را در دست داشت، در جنگ قدرت میان دودمان طایفه زند در شهر شیراز و درست زمانی که در بستر بیماری بود، کشته شد.

در واقع جعفر خان زند در تاریخ 25 ربیع‌الثانی 1203 هجری قمری توسط جمعی از مخالفانش از جمله صیدمراد خان زند، عموزاده علیمراد خان، شبانه مورد حمله قرار گرفت و کشته شد. سر جعفر خان زند را از تنش جدا کردند و از دیوار ارگ شیراز به پایین انداختند. در هر صورت جعفر خان زند برخلاف علیمراد خان و جد بزرگوارش کریم خان زند، قدرت و شجاعت زیادی نداشت و بسیاری او را شاه ترسویی خوانده‌اند. پیکر بی‌جان جعفر خان زند در حرم شاهچراغ شیراز به خاک سپرده شد.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

آبشار مارگون کجاست؟ | بزرگ ترین آبشار چشمه ای در شیراز + آدرس

سيد ماجد بحرانی (1028 هـ.ق)

ماجد بن هاشم بحرانی، شاعر، ادیب، فقیه و محدث شیعه قرون دهم و یازدهم هجری قمری است که در جدِّ حَفص بحرین چشم به جهان گشود. ایشان در همان بحرین به تحصیل پرداخت و به امامت جماعت و جمعه و جایگاه قضاوت رسید؛ هرچند پس از مدتی شیراز را محل مناسبی برای گسترش علوم و معارف اسلامی بالاخص فقه و حدیث یافت و به آنجا سفر کرد. سید ماجد دیگر مرجع فقه، حدیث و قضاوت در امور شرعی و اجتماعی در شیراز، ایران و حتی حجاز و عراق به‌شمار می‌آمد.

ایشان در روزهای پایانی عمر خود در حوزه علمی شیراز فعالیت می‌کرد و امامت جماعت و جمعه شیراز و جایگاه قضای را ادامه می‌داد. اما عمر او نیز همانند دیگر بزرگان به سر آمد، با این تفاوت که در تاریخ 21 رمضان 1028 که روز شهادت علی ابن ابیطالب (ع) بود. سید ماجد بحرانی که آثار مختلف، فرزندان و شاگردان متعددی از خود به یادگار گذاشت، سرانجام در جوار حضرت احمد بن موسی (ع) در حرم منتسب به ایشان به خاک سپرده شد. مولانا ملا محسن فيض كاشانی از شاگردان ممتاز و مشهور ایشان بود که در علم فقه و حدیث زبانزد همگان بود.

ميرزا حبيب الله شريفی

ميرزا حبيب الله شريفی از نوادگان مرحوم میر سید شریف جرجانی از وقف‌کنندگان آستان احمدی و محمدی (عليهما السلام) بود. ایشان زمین‌های متعددی را خریداری و حرم حضرت شاهچراغ را گسترش داد و تولیت آن را به پسر ارشد خود «شاه خلیل الله» سپرد. میرزا حبیب الله همچنین مدرسه‌ای بنام حبیبه ساخت و زمین‌هایی را وقف آن کرد و تولیت مدرسه و املاک آن را به فرزند دیگر خود «شاه ابوالقاسم» واگذار کرد.

لازم به ذکر است که میرزا حبیب الله شریفی در زمان حیات خود، بسیاری از موقوفه‌های بانو تاشی خاتون برای آستان مقدس را پیگیری کرد و آنان را برای این حرم به ثبت رساند. محل دفن ایشان را در بخش كفش‌كن آستان مقدس ذکر کرده‌اند.

آيت الله شيخ عبدالحسين حائری شيرازی (1339 هـ.ش)

شیخ عبدالحسین حائری شیرازی؛ فرزند میرزا احمد حائری و نوه دختری شیخ عبدالکریم حائری یزدی بنیانگذار حوزه علمیه قم است. ایشان همچنین برادر عبدالهادی حائری و پدر امام جمعه فقید شیراز، مرحوم آیت الله شیخ محی الدین حائری و شیخ صدرالدین حائری شیرازی است.

شیخ عبدالحسین حائری شیرازی تنها فرزند عالم فاضل بزرگوار شیخ محمد طاهر در خاک کربلا چشم به جهان گشود و دوران طفولیت خود را در این شهر گذارند. ایشان از شاگردان آیت الله آقا سید اسماعیل صدر کاظمینی بود و با آیت الله میرزا محمد تقی شیرازی نیز ارتباطاتی داشت.

شیخ عبدالحسین حائری که تحصیلاتش را پایان رسانیده بود، پیش از 30 سالگی به درجه اجتهاد رسید با حکم میرزای شیرازی به شیراز مهاجرت کرد. شیخ عبدالحسین در دوران زندگی خود همیشه روحیه مبارزه‌طلبی و حق‌طلبی خود را حفظ کرد و از مخالفان رضاخان بود.

سرانجام پس از سال‌ها عبادت و خدمت در جهت تقویت علوم دینی و فقهی، این عالم ربانی در سال 1339 هجری شمسی چشم بر جهان بست. ایشان را در صحن بارگاه حرمین احمدی و محمدی مشرف به آستان مقدس احمدی واقع در ضلع شمال غربی بارگاه حضرت شاهچراغ (ع) به خاک سپردند.

عسکر خان

عسکر خان یکی دیگر از مشهورترين افراد مدفون در حرم مطهر شاهچراغ (ع) است. در نقره‌ای عسكرخانی و در جنوبی حرم كه به رواق جنوبی متصل است، از جمله هدایای او به حرم مطهر بوده است.

امکانات آستان مقدس شاهچراغ شیراز

در آستان مقدس شاهچراغ شیراز امکانات مختلفی برای رفاه حال زائران داخلی و گردشگران خارجی فراهم شده است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

موزه آستان مقدس حرم شاهچراغ

موزه آستان مقدس حرم مطهر شاهچراغ (ع) در تاریخ 30 آبان سال 1344 هجری شمسی، مقارن با عید مبعث افتتاح شد. این موزه در همان سال‌های ابتدایی نیز فقط در روزهای پنجشنبه برای بازدید عموم باز می‌شد. اولین ساختمان موزه آستان مقدس در مکان فعلی ورودی خواهران به حرم قرار داشت؛ هرچند پس از انقلاب اسلامی در سال 1363 هجری شمسی تعدادی از اتاق‌های شمالی صحن به سالنی تبدیل شد و برخی از اشیاء موزه در آنجا در معرض دید عموم قرار گرفت. ساختمان کنونی موزه آستان مقدس حرم در سال 1372 هجری شمسی واقع در ضلع جنوبی حرم به بهره‌برداری رسید.

پس از گذشت یک دهه، کتابخانه قدیمی آستان که در طبقه فوقانی موزه قرار داشت به مجموعه موزه آستان مقدس افزوده شد؛ در نتیجه، مساحت این موزه به 1,000 متر مربع گسترش یافت. موزه آستان حرم حضرت شاهچراغ (ع) محل نگهداری آثار و منابع مختلفی از ادوار پیش از تاریخ تا عصر معاصر است. در مجموع بیش از 8,000 شیء و بیش از 3,000 نسخه خطی و سند ارزشمند قدیمی در این موزه نگهداری می‌شود و به‌صورت گردشی برای عموم بازدیدکنندگان در معرض نمایش قرار می‌گیرند.

کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی حرم شاهچراغ

ملکه تاشی خاتون پایه و اساس کتابخانه آستان مقدس احمدی و محمدی (علیهما‌ السلام) را بنیان نهاد و با وقف قرآنی قدیمی و کتاب‌های دیگر آن را راه‌اندازی کرد؛ هرچند متاسفانه در طول سالیان دراز به‌دلیل جنگ‌های متعدد مورد دستبرد غارتگران قرار گرفت.

تولیت آستان مقدس حرم شاهچراغ (ع) در سال 1286 هجری شمسی اقداماتی مبنی بر احیای این کتابخانه انجام داد. ایشان با فراهم کردن کتاب‌های زیادی از جمله رساله‌ها و کتب تالیفی خود که پشت جلد تمام آن‌ها کلمه «وقف» حک شده است، کمک شایانی به احیای کتابخانه حرم کرد. اولین کتابدار این مجموعه، شخصی بنام مصطفی موذن بود که درست در همان سال 1286 به این سمت منصوب شد.

اگرچه متاسفانه طی سال‌ها بی‌توجهی، بسیاری از کتاب‌های این کتابخانه پراکنده شدند، در سال 1343 هجری شمسی مصادف با میلاد امام هشتم شیعیان، این کتابخانه دوباره بازگشایی شد. در ابتدای کار 306 جلد کتاب در کتابخانه حرم نگهداری می‌شد؛ این کتابخانه شامل 227 جلد کتب خطی و چاپی از سید جلال‌الدین محمد مجدالاشراف شیرازی و 79 جلد کتاب تخصصی درسی اهدایی اداره کل نگارش فرهنگ می‌شد.

با تلاش‌های فراوان محمد هادی سلاحی، کتابدار کتابخانه، تعداد کتاب‌ها در عرض پنج سال به 6,675 جلد رسید که نمودار پیشرفت چشم‌گیری بود. روند رشد و پیشرفت کتابخانه ادامه‌دار بود تا جایی که تا سال 1356 هجری شمسی تعداد کتب نگهداری شده در این کتابخانه به 800 جلد کتاب خطی و بیش از 8,000 جلد کتاب چاپی رسید.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و درست در زمان تولیت حضرت آیت الله حاج سید محمد مهدی دستغیب، کتابخانه تخصصی در طبقه دوم ضلع جنوبی حرم شروع بکار کرد. البته این بار کتابخانه در فضایی به مساحت 2,500 متر مربع، با امکانات بیشتری به روند رشد خود ادامه داد؛ به نحوی که آخرین آمار ارائه شده از کتاب‌خانه‌های موجود در کتابخانه و مرکز پژوهش آستان مقدس در سال 1394 هجری شمسی به‌صورت زیر برآورد شده است:

• بیش از 65,000 نسخه کتابی چاپی فارسی
• بیش از 200 نسخه کتاب عتیقه، چاپ سنگی و …
• 5,000 عنوان کتاب مرجع
• 8,000 کتاب کودک
• و …

سایر امکانات وابسته به حرم

در حرم حضرت شاهچراغ شیراز (ع) علاوه‌بر موزه و کتابخانه، امکانات دیگری را هم برای رفاه حال زائران و گردشگران قرار در نظر گرفته‌اند؛ از جمله مهم‌ترین امکانات وابسته به حرم می‌توان به دفتر پست، مخابرات و پاسگاه انتظامی برای رفع نیازهای بازدیدکنندگان و تامین امنیت زائران اشاره کرد.

چه روزی در تقویم روز شاهچراغ شیراز است؟

برای اولین بار در سال 1386 هجری شمسی، شورای فرهنگ عمومی استان فارس مسئله نام‌گذاری و اختصاص دادن یک روز به‌عنوان روز بزرگداشت شاهچراغ را مطرح کرد. پس از آن نیز کارگزاران با بررسی این موضوع، تصمیم گرفتند تا روز تولد حضرت شاهچراغ (ع) را برای این مهم در نظر بگیرند؛ البته متاسفانه با وجود تلاش‌های فراوان بسیاری از مورخان و محققان، روز تولد شاهچراغ کشف نشد و گره از کار باز نشد.

بالاخره شورای فرهنگ عمومی استان فارس نیز تصمیم گرفت تا بین روزهای تولد حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع)، روزی را به‌عنوان بزرگداشت شاهچراغ نام‌گذاری کنند. به همین ترتیب بود که در سال 1388 هجری شمسی، روز ششم ذیقعده یا همان پنجمین روز از دهه کرامت در تقویم را روز بزرگداشت حضرت شاهچراغ احمد بن موسی (ع) انتخاب شد.

نزدیک ترین جاذبه های گردشگری به شاهچراغ شیراز

شهر شیراز نیازی به معرفی ندارد که شهری توریستی با جاذبه‌های گردشگری متعدد و متنوع است؛ اما در ادامه لیستی از نزدیک‌ترین جاهای دیدنی شیراز به شاهچراغ فراهم کرده‌ایم:

بازار وکیل

بازار وکیل، یکی از مهم‌ترین و مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است که در قلب شهر شیراز و در نزدیکی حرم شاهچراغ (ع) قرار دارد. این بازار قدمتی بیش از 250 سال دارد و به دستور کریم‌خان زند ساخته شده و به‌دلیل معماری باشکوه، سقف‌های بلند و راسته‌های متقاطع تافته جدا بافته این شهر محسوب می‌شود. گردشگران می‌توانند با گردش در بازار وکیل سوغات شیراز اعم از انواع صنایع دستی، فرش‌های دستباف، ادویه‌های محلی و دیگر سوغاتی‌های متنوع را خریداری کنند. این بازار همچنان با حفظ اصالت خود، فضایی گرم و سنتی را برای خرید و گردشگری فراهم می‌آورد.

• آدرس بازار وکیل: استان فارس، شهر شیراز، خیابان زند، ضلع شرقی میدان شهرداری

مسجد عتیق

مسجد عتیق یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی و مذهبی شیراز است که قدمت آن به دوره صفاریان و دیلمیان بازمی‌گردد. هرچند براساس کاوش‌های باستان‌شناسان، این مسجد بر روی بقایای عبادتگاهی قدیمی که احتمالا آتشکده‌ای زرتشتی بوده، ساخته شده است و حتی نقشه بنای قبلی در طراحی این مسجد موثر بوده است.

مسجد عتیق با معماری زیبا و ساختاری بی‌نظیر، نشانگر ترکیبی از هنر معماری ایرانی-اسلامی است. سردرهای زیبا، گنبدهای شگفت‌انگیز و کاشی‌کاری‌های ظریف این مسجد جذاب و تماشایی هستند و بازدیدکنندگان را مجذوب و شیفته معماری و طراحی خود می‌کند.

البته ناگفته نماند که بنای این مسجد در طول تاریخ بارها و بارها مرمت و بازسازی شده است؛ از زمان اتابکان فارس که حدود نیمه قرن ششم هجری قمری بوده است تا سال 1315 در دوره پهلوی که با کمک مردم و با همکاری اداره باستان‌شناسی مرمت شده است. پس اگر به دنبال تجربه‌ای معنوی و تاریخی در سفر خود به شیراز هستید، بازدید از مسجد عتیق را به هیچ عنوان فراموش نکنید.

• آدرس مسجد عتیق: استان فارس، شهر شیراز، بلوار سیبویه، خیابان حضرتی

مسجد نصیرالملک

مسجد نصیرالملک، یکی دیگر از زیباترین، مشهورترین و چشم‌نوازترین مساجد ایران، با پنجره‌های ارسی رنگارنگ و کاشی‌کاری‌های صورتی خیره‌کننده، سالانه میزبان گردشگران زیادی است. این مسجد که بنام «مسجد صورتی» نیز شناخته می‌شود، به‌دلیل استفاده از رنگ‌های شاد و طراحی خاص، گردشگران را غرق در تماشای معماری بی‌نظیر مسجد می‌کند.

مسجد نصیرالملک به دستور میرزا حسن علی ملقب به نصیرالملک که یکی از بزرگان دوره قاجار بود، ساخته شده است. ساخت بنای این مسجد طی 12 سال بین سال‌های 1293 تا 1305 هجری قمری ساخته شده است. مسجد نصیرالملک در نزدیکی حرم شاهچراغ (ع) و تعداد دیگری از جاذبه‌های تاریخی و مذهبی شیراز قرار دارد و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری شهر شیراز به‌شمار می‌آید.

• آدرس مسجد نصیرالملک: استان فارس، شهر شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، محله گودعربان، انتهای کوچه نصیرالملک

باغ نارنجستان قوام

باغ نارنجستان قوام، یکی دیگر از مهم‌ترین مکان‌های تاریخی و زیبای شهر شیراز است که بازدید از آن نمی‌تواند خالی از لطف باشد. این باغ زیبا و عمارت تاریخی آن به دوران قاجار بازمی‌گردد و با معماری چشم‌نواز و تزئینات چشم‌گیر، تصویری از هنر و فرهنگ ایرانی را به نمایش می‌گذارد.

مجموعه باغ نارنجستان قوام بین سال‌های 1257 تا 1267 هجری شمسی در دوره ناصرالدین شاه قاجار و به دستور علی محمد خان قوام ساخته شده که شامل دو قسمت اندرونی و بیرونی می‌شود. بخش بیرونی به موزه نارنجستان و بخش اندرونی این مجموعه به خانه زینت‌الملوک که یکی از خانه‌های تاریخی شیراز است، اختصاص داده شده که به‌واسطه تونلی به یکدیگر وصل می‌شوند.

باغ‌های نارنجی که این عمارت را احاطه کرده‌اند، فضایی آرامش‌بخش را برای ساکنان آن فراهم آورده است که گردشگران نیز می‌توانند برای لحظاتی، این احساسات را درک کنند. باغ نارنجستان قوام به حرم شاهچراغ (ع) و سایر جاذبه‌های تاریخی شهر شیراز نزدیک است و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری این شهر محسوب می‌شود.

• آدرس نارنجستان قوام: استان فارس، شهر شیراز ، خیابان لطفعلی خان زند، نرسیده به خیابان زینبیه (فلکه غدیر)

شاهچراغ شیراز، تنها نور شب‌های شیراز

حرم حضرت شاهچراغ شیراز برای بسیاری از گردشگران شناخته شده است، ولی تاکنون فرصت بازدید از آن را نداشته‌اند؛ آن هم بارگاه و مکانی که در لیست پربازدیدترین مکان‌های مذهبی، پس از حرم امام رضا (ع) در مشهد و حرم حضرت معصومه (س) در شهر قم در رتبه سوم لیست قرار دارد.

پس اگر هنوز توفیق زیارت حرم امام رضا و حضرت معصومه را نداشته‌اید، فرصت را غنیمت شمرده و با سفر به شیراز از زیارت حرم حضرت شاهچراغ مسیر صعودی را آغاز کنید. نظر شما درباره شاهچراغ شیراز چیست؟ آیا خاطره‌ای از سفر به شیراز و بازدید از این حرم مطهر دارید؟ خوشحال می‌شویم که نظرات و پیشنهادات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول