جاهای دیدنی ازبکستان | شکوه تاریخی غنی در آسیای میانه

ازبکستان، قلب فرهنگی آسیای میانه، سرزمینی با تاریخ پرشکوه و بناهایی با معماری خیره‌کننده و البته آشنا برای ایرانیان که هر گوشه‌اش برای گردشگر ایرانی نوعی بازگشت به خویشتن تلقی می‌شود. شهرهای تاریخی چون سمرقند، بخارا و خیوه، با بناهای باشکوهی مانند میدان ریگستان و ارگ بخارا، میراثی از دوران تیموریان و سلسله‌های باستانی را به نمایش می‌گذارند. در کنار بناهای تاریخی، بازارهای سنتی مانند بازار سیاب، تصویری زیبا و زنده از فرهنگ و زندگی روزمره مردم این کشور ارائه می‌دهند. پس اگر فرصتی یافته‌اید تا سفری این بار به ازبکستان داشته باشید، در ادامه با معرفی ازبکستان و جاهای دیدنی آن همراه ما شوید.

معرفی ازبکستان

ازبکستان، کشوری در آسیای میانه، با مساحت ۴۴۷٬۴۰۰ کیلومتر مربع که از شمال و غرب با قزاقستان، از شرق با تاجیکستان و قرقیزستان، و از جنوب با افغانستان و ترکمنستان هم‌مرز است. پایتخت آن، تاشکند، یکی از شهرهای مهم منطقه محسوب می‌شود. جمعیت این کشور بیش از ۳۲ میلیون نفر برآورد شده است که بیش از ۸۰ درصد آن‌ها را تبار ازبک‌ها تشکیل می‌دهند. زبان رسمی، ازبکی، از خانواده زبان‌های ترکی است و اقلیتی نیز به فارسی تاجیکی سخن می‌گویند. آب و هوای ازبکستان قاره‌ای است؛ تابستان‌های گرم و طولانی و زمستان‌های نسبتا ملایم دارد. این کشور به‌عنوان یکی از مراکز تاریخی مسیر راه ابریشم، شهرهای باستانی مانند سمرقند، بخارا و خیوه را در خود جای داده است که هر یک گنجینه‌ای از معماری و فرهنگ ایرانی-اسلامی را به نمایش می‌گذارند. لازم به ذکر است که اقتصاد ازبکستان بر پایه صادرات محصولاتی مانند پنبه، طلا و انرژی استوار است.

میدان ریگستان (Registon Maydoni)

میدان ریگستان در قلب شهر باستانی سمرقند، یکی از برجسته‌ترین مکان‌های تاریخی نه‌تنها ازبکستان، بلکه در سطح آسیای میانه محسوب می‌شود. نام «ریگستان» به معنای «محل شنی» است و به زمینی اشاره دارد که روزگاری رودخانه‌ای از آن عبور می‌کرده و پس از خشک شدن، تنها ریگ‌ها و سنگریزه‌های آن باقی مانده است. این میدان از سه مدرسه یا مکتب باشکوه تشکیل شده است که هر یک در دوره‌های مختلف تاریخی ساخته شده‌اند:

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

سفرهای خارجی زیر 30 میلیون که نباید در بهار از دست بدهید

مدرسه الغ‌بیگ: این مدرسه در سال‌های ۱۴۱۷ تا ۱۴۲۰ میلادی به دستور الغ‌بیگ، نوه تیمور لنگ، ساخته شد. این بنا با کاشی‌کاری‌های خیره‌کننده و مناره‌های بلند، نمونه‌ای برجسته از معماری اسلامی است.

مدرسه شیردار: در قرن هفدهم میلادی ساخته شده و نمای آن با تصاویری از شیرها تزئین شده است که برخلاف سنت‌های اسلامی، تاثیر شگرف هنر و فرهنگ محلی را نشان می‌دهد. 

مدرسه طلاکاری (تلاکاری): این مدرسه در سال ۱۶۴۶ میلادی ساخته شد و به‌دلیل تزئینات داخلی گیرا با طلا و کاشی‌های آبی رنگ، به این نام شهرت یافته است. 

آدرس میدان ریگستان:  Samarkand, Samarqand Region, Uzbekistan

گور امیر (Gur-e-Amir Mausoleum)

گور امیر، به معنای «مقبره امیر»، آرامگاه امیر تیمور گورکانی (تیمور لنگ) در سمرقند، ازبکستان است. این بنا در سال‌های ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۴ میلادی ساخته شد و به‌عنوان نمونه‌ای برجسته از معماری دوره تیموری شناخته می‌شود. گنبد آبی‌رنگ و شیار‌دار این مقبره، بر روی سکویی بلند قرار گرفته و با کاشی‌کاری‌های زیبایی تزئین شده است. گور امیر محل دفن تیمور، دو پسرش شاه‌رخ و میران‌شاه، و دو نوه‌اش از جمله الغ‌بیگ است. این مقبره تاثیر قابل‌توجهی بر معماری اسلامی پس از خود داشته و الگوی ساخت آرامگاه‌هایی مانند تاج محل در آگرا بوده است. پس از مرگ تیمور لنگ در سال 1405 میلادی، جسد وی در این مقبره دفن گردید.

آدرس گور امیر: Oqsaroy 1, Bustonsaroy St 1/4, Universitetskiy Boulevard, Samarkand, Samarqand Region, Uzbekistan

آرامگاه شاه ‌زنده (Aramgah-i Shah-i Zindah Samarkand)

آرامگاه شاه‌ زنده، یکی دیگر از برجسته‌ترین مجموعه‌های تاریخی سمرقند است که در شمال‌شرقی این شهر واقع شده است. این مجموعه تاریخی به قثم بن عباس، پسر عموی پیامبر اسلام (ص)، نسبت داده می‌شود که در قرن هفتم میلادی برای ترویج اسلام به این منطقه آمد. بر اساس افسانه‌های محلی، پس از شهادت، ایشان سر خود را در دست گرفت و در چاهی واقع در این مکان ناپدید شد؛ از این‌رو به «شاه زنده» معروف گردید. مجموعه شاه‌ زنده شامل حدود ۲۰ بنای تاریخی است که در طول ۹ قرن (از قرن ۳ تا ۱۲ شمسی) ساخته شده‌اند. تمامی این بناها به سه بخش پایینی، میانی و بالایی تقسیم می‌شوند که هر یک دارای معماری و کاشی‌کاری‌های خاص و جذابی هستند. کهن‌ترین بخش این مجموعه، همان مقبره منسوب به  قثم بن عباس است که در شمال‌شرقی این مجموعه قرار دارد.

آدرس آرامگاه شاه ‌زنده: Samarkand, Samarqand Region, Uzbekistan

مسجد بی‌بی خانم (Bibi-Khanym Mosque)

مسجد بی‌بی خانم نیز یکی دیگر از شناخته‌شده‌ترین بناهای سمرقند و از مهم‌ترین آثار دوران تیموری است. این مسجد بین سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۴ میلادی به دستور تیمور لنگ ساخته شد و به نام همسرش، سَرای مُلک خانم، نام‌گذاری گردید. این مسجد در زمان خود یکی از بزرگ‌ترین مساجد جهان اسلام بود و می‌توانست تا ۱۰,۰۰۰ نمازگزار را در خود جای دهد. ابعاد مسجد به طول ۱۶۷ متر و عرض ۱۰۹ متر بوده و ارتفاع گنبد اصلی آن به ۴۰ متر می‌رسد. در مرکز حیاط مسجد، یک رحل قرآن سنگی بزرگ قرار دارد که از سنگ مرمر ساخته شده است.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

جاهای دیدنی تاجیکستان | جاذبه هایی فوق العاده از تاریخ و طبیعت

با گذشت زمان و وقوع زلزله‌هایی چند، مسجد بی‌بی خانم دچار آسیب‌هایی جدی شد و تا اواسط قرن بیستم به ویرانه‌ای تبدیل گردید. بااین‌حال، در دوران اتحاد جماهیر شوروی و پس از آن، بخش‌های بزرگی از مسجد مورد بازسازی قرار گرفت و امروز به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری سمرقند شناخته می‌شود.

آدرس مسجد بی‌بی خانم: Guzarskiy Lane, Samarkand 140164 Uzbekistan

بازار سیاب (Siyob Bazaar)

بازار سیاب، بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین بازار شهر سمرقند در ازبکستان، با مساحتی حدود ۷ هکتار، یکی از بزرگ‌ترین بازارهای این کشور و حتی آسیای میانه محسوب می‌شود. این بازار در بخش تاریخی سمرقند و در نزدیکی مسجد بی‌بی خانم واقع شده است. در بازار سیاب، انواع محصولات محلی از جمله میوه‌ها و سبزیجات تازه، خشکبار، ادویه‌جات معطر و نان‌های سنتی ازبکی با ظاهری گرد و طلایی به فروش می‌رسد. همچنین، فطیر پیازی یا نان پیازی، یکی از میان‌وعده‌ها و صبحانه‌های پرطرفدار، در این بازار عرضه می‌شود.

آدرس بازار سیاب: MX6H+QWW, Bibikhonim St, Samarkand, Samarqand Region, Uzbekistan

ایچان قلعه (Ichan Qa’la)

ایچان قلعه، هسته تاریخی شهر خیوه در ازبکستان است که به‌عنوان یک موزه زنده، معماری و فرهنگ غنی این منطقه را به نمایش می‌گذارد. این بخش قدیمی شهر با دیوارهای خشتی به ارتفاع ۸ تا ۱۰ متر و ضخامت ۵ تا ۶ متر احاطه شده است که محیطی به طول ۶,۲۵۰ متر را در بر می‌گیرد. درون این دیوارها، بیش از ۵۰ بنای تاریخی و ۲۵۰ خانه قدیمی از قرون ۱۸ و ۱۹ میلادی وجود دارد که تاریخ پربار این منطقه را نشان می‌دهد. یکی از مهم‌ترین این بناها، مسجد جامع (Juma Mosque) است که در قرن دهم تاسیس و در سال‌های ۱۷۸۸ تا ۱۷۸۹ میلادی بازسازی شده است. این مسجد با ۱۱۲ ستون چوبی که از سازه‌های باستانی گرفته شده، شناخته می‌شود.

پیشنهاد می کنیم بخوانید:

بزرگترین قلعه های جهان | غول های سنگی کجا هستند؟

ایچان قلعه در سال ۱۹۹۰ میلادی به‌عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد و از آن زمان تحت حفاظت قرار دارد. این مجموعه شامل دروازه‌ها، مساجد، مدارس، آرامگاه‌ها، گرمابه‌ها، کاخ‌ها و خانه‌های سنتی است که هر کدام حاوی اطلاعات مفیدی از گذشته این دیار را روایت می‌کنند.

آدرس ایچان قلعه: Yusuf Khos Khojib, 75/10, 100070, Tashkent, Uzbekistan

مناره کالتا (Kalta Minor)

مناره کالتا، یکی از جمله برجسته‌ترین جاذبه‌های شهر تاریخی خیوه در ازبکستان است. این مناره به دستور محمدامین خان، حکمران خوارزم، در سال ۱۸۵۲ میلادی آغاز شد، اما به‌دلیل درگذشت ناگهانی‌اش در سال ۱۸۵۵، ساخت آن نیمه‌تمام ماند. ارتفاع فعلی مناره حدود ۲۹ متر است، در حالی که طرح اولیه ارتفاعی بین ۷۰ تا ۸۰ متر را برای آن در نظر داشت. مناره کالتا به‌خاطر پوشش کامل کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ خود شناخته می‌شود که زیبایی و جذابیت خاصی به آن بخشیده است. قطر پایه مناره ۱۴٫۲ متر است و با وجود نیمه‌تمام ماندن آن، همچنان یکی از بزرگ‌ترین مناره‌های جهان اسلام محسوب می‌شود. این مناره در نزدیکی مسجد سعید علاالدین قرار دارد و به نمادی برجسته از هنر و معماری آسیای میانه تبدیل شده است. برای رسیدن به مناره کالتا، می‌توانید از دروازه غربی شهر وارد شوید؛ چرا که این مناره از بیشتر نقاط شهر قابل مشاهده است.

آدرس مناره کالتا: 99H5+85H, Khiva, Xorazm Region, Uzbekistan

کاخ شاهزاده رومانف (Knyaz Romanov Saroyi)

کاخ شاهزاده رومانف، واقع در مرکز شهر تاشکند، پایتخت ازبکستان، در سال ۱۸۹۱ میلادی به دستور نیکُلای الکساندروویچ رومانوف (Никола́й Алекса́ндрович) یا نیکلای دوم (Никола́й II)، شاهزاده روسی، ساخته شد. این ساختمان به سبک معماری مدرن طراحی شده و با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. نمای خارجی کاخ با پنجره‌های بزرگ و برج‌های تزئینی، جلوه‌ای خاص و جذاب دارد. همچنین، ورودی این کاخ با مجسمه‌های برنزی گوزن و سگ‌های شکاری، که سندی بر اثبات علاقه شاهزاده به شکار بوده، تزئین شده است. پس از مرگ شاهزاده رومانف در سال ۱۹۱۸ میلادی، این ساختمان کاربری‌های مختلفی داشته است. از جمله، به موزه هنرهای ازبکستان و سپس موزه عتیقه‌جات و جواهرات تبدیل شد. در دوره‌ای که ازبکستان بخشی از خاک شوروی سابق بود، این سازه به‌عنوان کاخ پیشگامان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

آدرس کاخ شاهزاده رومانف: 877C+P63, Sharaf Rashidov Avenue, Tashkent, Uzbekistan

مقبره سامانی ها (Somoniylar Maqbarasi)

آرامگاه سامانیان، واقع در شهر بخارا در ازبکستان، یکی از کهن‌ترین و مهم‌ترین بناهای تاریخی آسیای میانه به‌شمار می‌آید. این مقبره از اواخر قرن سوم تا قرن چهارم هجری (بین سال‌های ۲۷۱ تا ۳۲۲ شمسی) ساخته شد و به‌عنوان آرامگاه امیر اسماعیل سامانی، بنیان‌گذار سلسله سامانیان، شناخته می‌شود. با وجود نام‌گذاری این بنا به‌عنوان آرامگاه اسماعیل سامانی، شواهد تاریخی نشان می‌دهد که این بنا احتمالا برای پدر او، احمد سامانی، ساخته شده است. طراحی این مقبره از معماری پیش از اسلام الهام گرفته و به‌ویژه از سازه‌های تدفین و آتشکده‌های زرتشتیان تاثیرات محرزی یافته است. مقبره دارای پلان مربعی با اضلاع ۹ متر و ارتفاع گنبد نیم‌کره آن ۴ متر است. چهار گنبد کوچک در چهار کنج بنا قرار دارند که بر جذابیت آن افزوده‌اند.

آدرس مقبره سامانی‌ها: QCG2+Q6W, Bukhara, Bukhara Region, Uzbekistan

مناره کالیان (Minorai Kalon)

مناره کالیان، یکی دیگر از برجسته‌ترین نمادهای شهر بخارا در ازبکستان است که در سال ۱۱۲۷ میلادی توسط محمد ارسلان‌خان از سلسله قراخانیان ساخته شد. این مناره به ارتفاع ۴۵٫۶ متر (۴۸ متر با احتساب نوک) و قطر ۹ متر در پایه و ۶ متر در قسمت بالایی، به شکل استوانه‌ای از آجرهای پخته ساخته شده است. مناره کالیان بخشی از مجموعه پای‌کلان است که در ادامه به معرفی آن و بخش‌های دیگرش می‌پردازیم.

این مناره در گذشته برای اذان‌گویی و همچنین به‌عنوان برج دیده‌بانی استفاده می‌شد. گفته می‌شود چنگیزخان در یورش به بخارا تحت تاثیر عظمت این مناره قرار گرفت و دستور داد تا از تخریب آن خودداری شود. معماری مناره کالیان با تزئینات آجری و کتیبه‌های کوفی بدون لعاب، نمایانگر هنر اسلامی قرون وسطی است. این مناره به‌عنوان فانوسی برای هدایت کاروان‌ها و مسافران به سوی بخارا عمل می‌کرد و به نام «کالیان» به معنای «بزرگ» شناخته می‌شود که تاکیدی بر اهمیت و بزرگی آن است.

آدرس مناره کالیان: Khakikat St 9, Bukhara, Bukhara Region, Uzbekistan

ارگ بخارا (Buxoro Arki)

ارگ بخارا، قلعه‌ای تاریخی در مرکز شهر بخارا است که قدمت آن به بیش از دوازده قرن می‌رسد. این ارگ در گذشته به‌عنوان مرکز حکومتی، نظامی و اقامتگاه امیران بخارا مورد استفاده قرار می‌گرفت. ارگ بخارا تا سال ۱۹۲۰ میلادی، پیش از تصرف توسط نیروهای اتحاد جماهیر شوروی، به‌عنوان قلعه فعال بود. این بنا دارای طرحی ذوزنقه‌ای است و مساحتی بالغ بر ۳٫۹۶ هکتار را در بر می‌گیرد. امروزه، ارگ بخارا به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم شهر بخارا شناخته می‌شود و تاریخچه آن در موزه‌های موجود در ارگ مقصود به نمایش گذاشته شده است.

آدرس ارگ بخارا: QCH5+5VG, Afrosiab St, Bukhara, Bukhara Region, Uzbekistan

مجموعه پای‌کلان

مجموعه پای‌کلان به معنای «پای بزرگ» یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های مذهبی اسلامی در شهر تاریخی بخارا است. این مجموعه شامل سه بنای اصلی است که در اطراف مناره کلان یا همان مناره کالیان قرار دارند:

مسجد کلان: این مسجد که به‌عنوان مسجد جامع بخارا نیز شناخته می‌شود، دومین مسجد بزرگ ازبکستان است و ظرفیت پذیرش ۱۰ هزار نمازگزار را دارد. این مسجد در قرن شانزدهم میلادی ساخته شده و از معدود بناهایی است که از یورش بی‌رحمانه مغول‌ها در امان مانده است.

مدرسه میر عرب: این مدرسه نیز در قرن شانزدهم میلادی ساخته شد و یکی از مراکز مهم آموزش علوم اسلامی در منطقه بوده است. ساختمان مدرسه با کاشی‌کاری‌های زیبا و گنبدهای فیروزه‌ای رنگ تزئین شده است که جلوه‌ای خاص به آن بخشیده است.

آدرس مجموعه پای‌کلان: Khakikat St 9, Bukhara, Bukhara Region, Uzbekistan

لب حوض (Labi Hauz)

لب حوض، یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی شهر بخارا است که در قلب این شهر واقع شده است. این مجموعه در سال ۱۶۲۰ میلادی توسط نادر دیوان‌بیگی، یکی از وزرای امیر بخارا، ساخته شد. حوضِ لبِ حوض ابعادی به طول ۴۶ متر، عرض ۳۶ متر و عمق ۵ متر دارد و در گذشته یکی از منابع اصلی آب شهر محسوب می‌شد. در اطراف این حوض، بناهای تاریخی مهمی قرار دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به مدرسه کوکلداش (۱۵۶۸–۱۵۶۹ میلادی)، خانقاه نادر دیوان‌بیگی (۱۶۲۰) و مدرسه نادر دیوان‌بیگی (۱۶۲۲) اشاره کرد. این سازه‌ها با معماری خیره‌کننده خود، نمایانگر هنر و فرهنگ غنی غیرقابل بخارا هستند و بی‌خود نبوده که صائب تبریزی و حافظ شیرازی بر سر بخشش آن مجادله‌ای داشته‌اند.

آدرس لب حوض: QCFC+686, Divan-Beghi, Bukhara, Uzbekistan, Buxoro, Uzbekistan

کاخ خدایار خان (Xudoyorxon saroyi)

کاخ خدایار خان، یکی دیگر از شناخته‌شده‌ترین جاذبه‌های تاریخی ازبکستان است که در شهر خوقند واقع شده است. این کاخ بین سال‌های ۱۸۶۳ تا ۱۸۷۵ میلادی توسط خدایار خان، آخرین خان خوقند، ساخته شد و به‌دلیل عظمت و زیبایی‌اش به «شهر شگفت‌انگیز» نیز معروف شده است. کاخ خدایار خان در زمان اوج و شکوهش، شامل ۱۱۴ اتاق و ۷ حیاط بود که اکنون با وجود بازسازی صورت گرفته، فقط 19 اتاق و 4 حیاط از آن باقی مانده است. این کاخ نمونه‌ای برجسته از معماری آسیای مرکزی در قرن نوزدهم میلادی محسوب می‌شود و با تزئینات زیبا و کاشی‌کاری‌های مثال‌زدنی‌اش، توجه هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

آدرس کاخ خدایار خان: GWQQ+G3F, Kokand, Fergana Region, Uzbekistan

دره فرغانه (Farg’ona Vodiysi)

دره فرغانه یکی از مناطق حاصلخیز آسیای میانه است که بین سه کشور ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان گسترده شده است. این دره حدود ۳۰۰ کیلومتر طول و ۷۰ کیلومتر عرض دارد و بین رشته‌کوه‌های تیان شان و آلتای قرار گرفته است. رودخانه‌های نارین و قره‌دریا با پیوستن به یکدیگر، رود سیردریا را تشکیل می‌دهند که به کشاورزی مردم ساکن دره کمک می‌کند. این منطقه بیش از ۲,۳۰۰ سال قدمت دارد و در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است. لازم به ذکر است که اسکندر مقدونی در جنوب‌غربی آن شهری ساخت و بعدها بابُر، بنیان‌گذار سلسله گورکانیان هند، اهل این منطقه بود. امروزه دره فرغانه به‌دلیل تنوع قومی و مرزهای پیچیده، از نظر ژئوپلیتیکی اهمیت بسیار بالایی دارد و البته گاهی هم موجب تنش‌های مرزی بین کشورهای هم‌جوار می‌شود.

آدرس دره فرغانه: Uzbekistan, Tajikistan, Kyrgyzstan

میدان امیر تیمور (Amir Temur Maydoni)

میدان امیر تیمور، در مرکز تاشکند، پایتخت ازبکستان، یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری این کشور است. این میدان در سال ۱۸۸۲ میلادی به‌عنوان پارک مرکزی ساخته شد و ابتدا «میدان کنستانتین» نام داشت. پس از استقلال ازبکستان، به‌افتخار امیر تیمور، بنیان‌گذار امپراتوری تیموریان، نام‌گذاری شد. در مرکز میدان، مجسمه برنزی از امیر تیمور سوار بر اسب قرار دارد که نماد تاریخ و هویت ملی ازبکستان است. اطراف میدان، بناهایی مانند هتل ازبکستان، موزه امیر تیمور و ساختمان ساعت قرار دارند. موزه امیر تیمور که در سال ۱۹۹۶ میلادی افتتاح شد که به نمایش میراث فرهنگی دوران تیموریان و با معماری گنبدی آبی‌رنگیا فیروزه‌ای خود، هنر و فرهنگ این منطقه را به نمایش می‌گذارد. این میدان مکانی مناسب برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ ازبکستان است.

آدرس میدان امیر تیمور: Amir Temur Avenue 4, Tashkent, Uzbekistan

سخن پایانی

ازبکستان، سرزمینی که ردپای تاریخ ایران را در جای‌جای خود حفظ کرده، برای ما ایرانیان تنها یک مقصد گردشگری برون‌مرزی نیست؛ بلکه سفری به ژرفای هویت فرهنگی ماست. از میدان ریگستان گرفته تا بازارهای سنتی بخارا، همه و همه انعکاسی از روزگاری است که مرزها تنها خطی بر نقشه نبودند، بلکه پیوندی میان مردمان این سرزمین بودند. اگرچه بسیاری از جاهای دیدنی ازبکستان بیشتر بر محوریت اشخاصی چون تیمور لنگ است که مردمان ایران خاطرات خوشی از وی ندارند، ولی قرونی چند از آن دوره گذشته است. حال، این پرسش مطرح می‌شود: آیا آماده‌اید تا تاریخ و فرهنگ این سرزمین را نه در کتاب‌ها و شبکه‌های اجتماعی، بلکه با حضور در کوچه‌های سنگ‌فرش‌شده سمرقند و در سایه‌سار مناره‌های باشکوه خیوه تجربه کنید؟

سوالات متداول