مبینا قراباغی دره پادشاهان مصر، این گورستان باستانی و رازآلود، در کرانه غربی رود طولانی و پرآب نیل، درست در مقابل شهر باستانی تبس یا همان اقصر کنونی جای گرفته است. در این دره، فراعنه نامداری چون توت‌عنخ‌آمون و رامسس دوم به خاک سپرده شده‌اند. مقبره‌های این دره با نقوش و کتیبه‌های خیره‌کننده‌ای مزین شده‌اند که داستان‌های اساطیری و باورهای مصریان باستان را روایت می‌کنند؛ از شما چه پنهان، از زمان کشف‌شان، به‌مرور افسانه‌های عجیب و غریبی درباره آن‌ها در میان مصریان و پس از آن جهانیان پخش شده است. برای گردشگرانی که به تاریخ و فرهنگ مصر علاقه‌مندند، بازدید از دره پادشاهان سفری به اعماق تاریخ و اسرار تمدنی کهن در دل آفریقا خواهد بود؛ پس اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید، در ادامه با معرفی این دره، بخش‌های مختلف آن و حرف و حدیث‌هایی که درباره این دره وجود دارد، با ما در پته همراه شوید.
معرفی دره پادشاهان (Valley of the Kings)
دره پادشاهان (به زبان عربی: وادی الملوک) در کرانه غربی رود پرآوازه نیل، مقابل شهر باستانی تبس (اقصر کنونی) واقع شده و این دره در دوران پادشاهی نوین مصر به‌عنوان گورستان سلطنتی برای فراعنه و اشراف‌زادگان مورد استفاده قرار می‌گرفت. تا کنون بیش از ۶۰ مقبره در بخش‌های مختلف این دره شناسایی شده است که از ساده‌ترین حفره‌ها تا ساختارهای پیچیده با ده‌ها اتاق متغیر را شامل می‌شوند.
مقبره‌های فراعنه با نقاشی‌ها و کتیبه‌های خیره‌کننده‌ای مزین شده‌اند که داستان‌های اساطیری و باورهای مصریان باستان را روایت می‌کنند. برای گردشگران علاقه‌مند به تاریخ و فرهنگ مصر، بازدید از دره پادشاهان فرصتی بی‌نظیر برای آشنایی با فرهنگ، هنر، تاریخ، معماری و اعتقادات مصریان باستان فراهم می‌کند. چندان عجیب نیست که اکنون این مکان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری مصر، سالانه پذیرای هزاران بازدیدکننده از سراسر جهان است.
تاریخچه دره پادشاهان
دره پادشاهان در دوره پادشاهی نوین (۱۵۳۹-۱۰۷۵ پیش از میلاد) به‌عنوان محل دفن فراعنه و اشراف‌زادگان مورد استفاده قرار می‌گرفت. انتخاب این مکان به‌عنوان گورستان سلطنتی از دوران حکومت تحوتموس یکم (تحوتمس الاول)، سومین پادشاه دودمان هجدهم، آغاز شد. مقبره‌ای بزرگ برای او درون صخره‌های این دره تراشیده شد که هم‌اکنون شاهد آن هستید. انتخاب این دره به‌عنوان محل دفن فراعنه به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خاص آن بود؛ قرارگیری در پشت تپه تبای (تبس) و دورافتادگی نسبی آن، امنیت بیشتری را در برابر سارقان احتمالی مقبره‌ها فراهم می‌کرد.
همچنین، ساختار زمین‌شناسی دره امکان ایجاد مقبره‌های عمیق و پیچیده را فراهم آورده که برای نگهداری از اشیاء ارزشمند و آماده‌سازی برای زندگی پس از مرگ مناسب بود. یکی از معروف‌ترین مقبره‌های این دره، مقبره توت‌عنخ‌آمون است که در سال ۱۹۲۲ میلادی توسط هاوارد کارتر کشف شد. این کشف به‌دلیل وجود گنجینه‌های بی‌نظیر و دست‌نخورده، شهرت جهانی یافت و از پس آن افسانه‌های زیادی درباره این کاوش نقل شد. اما صرف‌نظر از این مباحث، دره پادشاهان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مکان‌های باستان‌شناسی جهان، اطلاعات ارزشمندی درباره فرهنگ، هنر، تاریخ، معماری و اعتقادات مصر باستان ارائه می‌دهد و همچنان مورد توجه پژوهشگران و گردشگران زیادی قرار دارد.
مقبره های دره پادشاهان
دره پادشاهان همانطور که در بخش قبلی هم اشاره شد، به مدت نزدیک به ۵۰۰ سال، از قرن شانزدهم تا یازدهم پیش از میلاد، محل اصلی دفن فراعنه و نخبگان (اشراف‌زادگان) مصر باستان بوده است. در این مکان، به‌طور دقیق‌تر ۶۳ مقبره شناسایی شده‌اند که هر یک با حکاکی درون تخته‌سنگ‌ها ساخته شده‌اند. جالب آنکه اندازه و معماری این مقبره‌ها متفاوت است؛ برخی تنها یک تالار دارند، در حالی که برخی دیگر شامل بیش از ۱۲۰ تالار و راهرو هستند که در نوع خود مبهوت‌کننده است.
مقبره‌ها با نقاشی‌ها و کنده‌کاری‌های پیچیده‌ای تزئین شده‌اند که صحنه‌هایی از زندگی پس از مرگ و متون مذهبی را به تصویر کشیده‌اند. این آثار هنری اعتقادات مصریان باستان به زندگی پس از مرگ و اهمیت فراهم‌سازی مسیری امن برای فراعنه در دنیای پس از مرگ را نشان می‌دهد. یکی از مشهورترین مقبره‌های این دره، همان مقبره توت‌عنخ‌آمون (twt-ˁnḫ-ı͗mn) است که در سال ۱۹۲۲ میلادی کشف شد. این مقبره به‌دلیل کشف مجموعه‌ای وسیع از آثار تاریخی و گنجینه‌های دست‌نخورده، اهمیت ویژه‌ای دارد. ضمنا باید توجه داشته باشید که دره پادشاهان به دو بخش دره شرقی و دره غربی تقسیم می‌شود که بیشتر مقبره‌های سلطنتی در دره شرقی قرار دارند. اگر کنجکاو هستید درباره مقبره‌های مشهور دره پادشاهان بیشتر از این کلیات بدانید، در ادامه با ما همراه باشید تا از جزئیات مقبره‌های دره شرقی و غربی آگاه شوید.
مقبره های دره شرقی
دره شرقی، بخشی از دره پادشاهان مصر، محل دفن بسیاری از فراعنه و اشراف برجسته دوره پادشاهی جدید این کهن‌دیار است. این بخش شامل مقبره‌های مشهوری مانند توت‌عنخ‌آمون (62KV)، ستی اول (سيتى الاول) و رامسس ششم (رمسيس السادس) است که هر یک با نقوش برجسته و دیوارنگاره‌های خیره‌کننده‌ای تزئین شده‌اند. اگرچه مشهورترین مقبره این دره متعلق به توت‌عنخ‌آمون است، ولی این آرامگاه در ابعاد کوچکی طراحی شده که احتمالا به‌دلیل مرگ زودهنگام این شخص در سن 18 الی 19 سالگی بوده است. شاید برایتان جالب باشد که حدود 3,500 شیء قیمتی در این مقبره کشف شده است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
جام، کوزه، مجسمه، تخت، اسباب‌بازی، پر، میز و صندلی‌های کوچک، تخت‌هایی روان با سرهای گاو، شیر، اسب آبی و تمساح، تخت پادشاهی فرعون، لباس‌هایی از پوستین پلنگ، گنجینه‌هایی از عاج و جواهرات.
یکی دیگر از بزرگ‌ترین مقبره‌های دره شرقی، مقبره پسران رامسس دوم (Riʕmīsisu) است که به‌عنوان 5KV شناخته می‌شود. با وجود کاوش‌های محدود، باستان‌شناسان بر این باورند که این مقبره حداقل محل دفن چهار تن از حدود ۵۲ تن پسر رامسس دوم بوده است.
مقبره رامسس ششم (9KV) نیز در این بخش واقع شده است که به‌خاطر نقوش دیواری پیچیده و رنگارنگش که صحنه‌هایی از کتاب‌های آسمانی مصر باستان را به تصویر می‌کشد، مورد توجه قرار گرفته است. همچنین، مقبره مرنپتاه (8KV)، فرزند رامسس دوم، در دره شرقی قرار دارد. این مقبره با دالان‌های طولانی و نقوش برجسته‌ای که پیروزی‌های نظامی متعدد او را نشان می‌دهد، شناخته می‌شود.
مقبره های دره غربی
همانطور که ملاحظه نمودید، دره شرقی شامل بیشتر مقبره‌های فراعنه است و این در حالی است که دره غربی، که به آن «دره میمون‌ها» نیز گفته می‌شود، تعداد کمتری مقبره را در خود جای داده است. یکی از مهم‌ترین مقبره‌های دره غربی، مقبره آمنهوتپ سوم (22WV) است که به‌خاطر اندازه و تزئینات داخلی‌اش شهرت قابل ملاحظه‌ای نسبت به سایر مقابره یافته است. این مقبره دارای راهروها و تالارهای متعددی است که دیوارهای آن با نقوش مذهبی و صحنه‌های زندگی پس از مرگ مزین شده‌اند؛ تمامی این نقوش و تصاویر، برگرفته از کتب مقدس مصریان شامل «کتاب غارها»، «کتاب دروازه ها» و «کتاب زمین» است.
مقبره دیگر در این بخش، مقبره آی (23WV) است که به‌عنوان جانشین توت‌عنخ‌آمون نیز شناخته می‌شود. این مقبره نیز دارای نقاشی‌ها و کنده‌کاری‌های زیبا و تماشایی است که صحنه‌هایی از مراسم مذهبی و آیینی را به تصویر می‌کشند.
البته لازم به ذکر است که دره غربی به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خود، کمتر مورد کاوش قرار گرفته است، اما همچنان برای علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی جذابیت خاص خودش را دارد. ضمنا بازدید از این منطقه نیازمند هماهنگی با مسئولان محلی و رعایت دستورالعمل‌های حفاظتی است.
برای دسترسی به دره غربی، می‌توانید از مسیرهای مشخص‌شده استفاده کنید یا اینکه با راهنمایان محلی کمک بگیرید تا از جزئیات تاریخی و فرهنگی این منطقه بهره‌مند شوید. دره غربی با وجود تعداد کمتر مقبره‌ها نسبت به دره شرقی، نمایانگر بخشی از تاریخ پربار مصر باستان است و بازدید از آن می‌تواند تجربه‌ای ارزشمند برای تمامی گردشگران بالاخص علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ باستان باشد.
افسانه های دره پادشاهان
دره پادشاهان، فقط به‌خاطر مقبره‌های باستانی و گنجینه‌های بی‌نظیرش شهرت ندارد، چنانچه افسانه‌ها و روایات بسیاری نیز پیرامون آن شکل گرفته است. یکی از معروف‌ترین این افسانه‌ها، «نفرین فرعون» است که به‌طور ویژه‌ای پس از کشف مقبره توت‌عنخ‌آمون در سال ۱۹۲۲ توسط هاوارد کارتر، باستان‌شناس بریتانیایی، بر سر زبان‌ها افتاد. پس از این کشف بود که لرد کارنارون، حامی مالی این کاوش‌ها، چند ماه بعد به‌طور ناگهانی درگذشت.
این واقعه باعث شد تا شایعاتی مبنی بر وجود نفرین در مقبره‌ها پدید آید؛ به‌طوری‌که گفته می‌شد هر کسی که وارد مقبره فرعون‌ها شود یا به اشیاء مقدس آن دست بزند، دچار این نفرین خواهد شد. بااین‌حال طولی نکشید که دانشمندان زیادی بر روی این مسئله تحقیقاتی انجام دادند و بیشتر آن‌ها معتقدند که این مرگ‌ها بیشتر به‌دلیل عوامل طبیعی مانند باکتری‌ها و قارچ‌های موجود در مقبره‌های مهروموم‌شده بوده و احتمالا ارتباطی با نفرین‌های ماورایی ندارند. برای مثال، مرگ لرد کارنارون به‌دلیل عفونت ناشی از نیش پشه بوده است.
علاوه‌بر نفرین فرعون، داستان‌های دیگری نیز درباره دره پادشاهان وجود دارد که به اسرار و رموز این مکان باستانی اشاراتی داشته‌اند. این افسانه‌ها، هرچند ممکن است پایه و اساس علمی نداشته باشند، اما به جذابیت و رمزآلودی این مکان تاریخی افزوده‌اند و گردشگران ماجراجو و کنجکاو بسیاری را به سوی خود می‌کشاند.
دره ملکه ها
دره ملکه‌ها (به عربی: وادی الملکات) در نزدیکی دره پادشاهان و در کرانه غربی رود نیل، درست در مقابل شهر باستانی تبس (همان اقصر امروزی) واقع شده است. این گورستان باستانی به‌عنوان محل دفن همسران فرعون‌ها، شاهزادگان و اعضای عالی‌مرتبه دربار در دوران مصر باستان مورد استفاده قرار می‌گرفت.
دره ملکه‌ها شامل بیش از ۹۰ مقبره است که بسیاری از آن‌ها همانند دره پادشاهان با نقاشی‌ها و کنده‌کاری‌های زیبا تزئین شده‌اند. یکی از معروف‌ترین مقبره‌های این دره، مقبره نفرتاری، همسر محبوب رامسس دوم است که احتمالا نامش را به طرق مختلف شنیده‌اید. این مقبره با نقاشی‌های دیواری خیره‌کننده‌ای که زندگی و اعتقادات مذهبی او را به تصویر می‌کشد، به‌خوبی حفظ شده و هنر والای اهالی مصر باستان را نشان می‌دهد.
مصریان باستان به زندگی پس از مرگ اعتقاد داشتند و معتقد بودند که افراد شایسته می‌توانند از زندگی ابدی بهره‌مند شوند. به همین دلیل، مقبره‌ها با گنجینه‌ها، لباس‌ها و نیازهای اولیه مانند غذا و نوشیدنی تجهیز می‌شدند تا متوفیان در سفر به دنیای پس از مرگ دچار هیچ کمبودی نشوند. بااین‌حال، بسیاری از این مقبره‌ها با گنجینه‌های ارزشمندشان در طول تاریخ توسط دزدان و لشکریان دشمن غارت شده‌اند و تنها نقاشی‌ها و کنده‌کاری‌های دیواری آن‌ها برای این سرزمین و مردمانش باقی مانده است.
سخن پایانی
دره پادشاهان، مجموعه‌ای از گنجینه‌های ارزشمندی را شامل می‌شود که برای سالیان سال، در دل سرزمین کهن مصر پنهان بوده‌اند و اکنون این دره به انتظار ایستاده تا شاید شما نیز همانند دیگر کاوشگران و بازدیدکنندگان پرده از رازهای هزاران ساله‌اش بردارید. با گام نهادن در این سرزمین اسرارآمیز، به اعماق تاریخ فرعون‌ها سفر کنید و عظمت تمدنی کهن را هرچند دیر ولی از نزدیک با چشمان خود نظاره‌گر باشید. هر مقبره، داستانی از شکوه و جلال گذشته فراعنه مصر باستان را در یک دوره 500 ساله که به دوره پادشاهان نوین شهرت یافته روایت می‌کند و شما را به دنیایی فراموش‌نشدنی می‌برد. این تجربه بی‌همتا، سفری است که تا ابد در خاطرتان حک خواهد شد و اگر چنین فرصتی نصیبتان شد، از کف ندهید که شاید هم اگر فرصتی بود دیگر رغبتی نباشد.
سوالات متداول
ثبت دیدگاه